Een geschiedkundig verhaal waar alle aspecten aan bod komen in deze koloniale oorlog

Het verhaal van Evert-Jan Nijboer begint op 6 april 1945 wanneer de Canadese bevrijders het dorp Hardenberg binnen rijden. Iedereen voelt het historisch belang van die dagen en zodoende begint hij een dagboek bij te houden. Op 25 mei 1945 kon de overwinning gevierd worden en dat was voor hem ook een bijzondere dag aangezien hij tweeëntwintig jaar werd. Veel van zijn leeftijdsgenoten hadden de bezettingstijd lijdzaam ondergaan. Zoals zoveel Nederlanders meldde hij zich aan bij De Binnenlandse Strijdkrachten, de BS.
Nederland wilde zo snel mogelijk met een volwaardig leger deelnemen aan de oorlog tegen Japan om de Indische kolonie weer in te lijven. Het leger bood voor Evert-Jan en zijn broer Gerrit-Jan een stabiel inkomen en beloofde goede voorwaarden als de soldaten terug thuis kwamen. Maar vooral de hang naar avontuur was wel misschien het doorslaggevende argument om te kiezen voor Indië. Op 17 mei 1945 zet Evert-Jan zijn handtekening en wordt hij oorlogsvrijwilliger. Hij gaat naar een opleidingskamp in Engeland. Ondertussen capituleert Japan en twee dagen erna roept vrijheidsstrijder Soekarno de onafhankelijkheid van de Republiek Indonesië uit. De Nederlanders waren niet meer welkom. Vrijwel niemand had dit in Nederland zien aankomen en ook nam niemand het serieus. Ondertussen in Engeland hadden ze amper notie van wat zich afspeelde in Indië. Over de actuele situatie op Java werd niet gesproken. Het is 2 oktober als de soldaten melding krijgen dat ze naar Liverpool moeten vertrekken waar hun boot klaar ligt.
Wat dan volgt is een lange zeereis met de nodige complicaties. Er is enorme onzekerheid door de wispelturige ontwikkelingen op politiek niveau tussen Nederland en Soekarno. Ook de Britten hebben nog altijd het opperbevel in dit gebied. Eenmaal aangekomen in Java moeten ze korte metten maken met de groep extremisten. Evert-Jan zit nu in de W-brigade en het doel is om gebieden te veroveren en vooral om orde en rust te herstellen. Wat dan volgt is een ware hel, een ware verschrikking voor degenen die er middenin zaten. En ook de politieke omstandigheden die maar blijven aanslepen en waar ook Evert-Jan deprimerend van wordt. Door een noodlottig toeval besluit hij om terug naar huis te keren. Op 27 februari 1948 zet hij terug koers naar huis.
“Java, en straks Indië, laten we achter ons. Ook laten we er onze kameraden achter; ook onze dode kameraden. Veel is beleefd en geleden. God geve dat het niet tevergeefs is geweest. Dat is een gedachte die velen bezig hield in deze uren van vertrek.”


Conclusie
Ronald Nijboer, kleinzoon van Evert-Jan, vertelt hoe hij de dagboeken en andere spullen voor het eerst open deed. Daarin vertelt hij de familiegeschiedenis van zijn opa en hoe hij zich opgaf om het vaderland te gaan dienen. Zeventig jaar na zijn opa reist Ronald zelf naar Java met zijn dagboek.
De auteur heeft aan de hand van deze dagboeken een verhaal op papier kunnen zetten dat levensecht is. Hij vertelt tussen de hoofdstukken hoe hij aan deze informatie is gekomen en hoe hij dit verwerkt heeft tot een verhaal. Dankzij de dagboeken van zijn opa en de memoires van andere soldaten en nog allerlei bronnen is de koloniale oorlog voor hem geen geheim meer. Het is bij wijle verschrikkelijk om te lezen hoe iedereen daar heeft gestreden en wat ze hebben gezien. Ook wordt in dit boek van wanstoestanden en oorlogsmisdaden gesproken. Het is een van de dingen waar weinig of niets van werd gerept; Ronald vindt zelfs foto’s van deze feiten, waarom heeft zijn opa die bewaard? Ronalds opa en nog anderen hebben na de oorlog altijd gezwegen. Ook voor Nederland zelf is dit een zwarte bladzijde in de geschiedenisboeken.
Het is een geschiedkundig verhaal waar alle aspecten aan bod komen in deze koloniale oorlog. Het is een getailleerd verslag waar de auteur niets heeft weggelaten. Het omvat menselijke, militaire, economische en politieke componenten. Wat ook zeer emotioneel is, is de correspondentie die hij heeft met het thuisfront en sommige gebeurtenissen vallen voor Evert-Jan ook enorm zwaar. Ronald heeft een ding authentiek gelaten en dat is de oude spelling die hij gehandhaafd heeft. Heel prachtig om te lezen! Ook zitten er foto’s in het boek.
Was zijn opa een held of niet? Er zijn bepaalde dingen die hij bewust niet in zijn dagboeken heeft geschreven, moedwillig of niet dat is een vraag die altijd onbeantwoord zal blijven. Op een bepaald moment wordt hij ontmoedigd door al wat er gezegd wordt en ook kan hij niet langer met de menselijke ellende omgaan, dan is het tijd om terug naar Nederland te keren.
Er valt zoveel te vertellen over dit boek, het is echt een geschiedkundig meesterwerkje die de auteur met veel liefde heeft geschreven. Ook in de epilogen vertelt de auteur hoe het zijn opa is vergaan na de oorlog en in zijn verdere leven. Het is een stuk geschiedenis, die ik als Vlaamse, totaal niet kende. Het is echt de moeite om dit boek te lezen, niet alleen op menselijk vlak maar ook op politiek vlak en wat dit met zich meebrengt, zelfs jaren nadat de oorlog is gedaan.
Dankzij zijn opa’s nalatenschap en zijn zoektocht heeft Ronald dit prachtige en ontroerende boek geschreven. Dit is echt een ode aan Evert-Jan Nijboer die met veel kennis en liefde is geschreven. Chapeau Ronald! 5 fonkelende sterren voor dit buitengewone verhaal!