Een modern sprookje

Uitgeverij Luitingh-Sijthoff noemt De gloriedagen van Walter Gom ‘het leukste boek van het jaar’. De uitgeverij had vorig jaar een grote bestseller te pakken met Het Rosie Project en heeft er dus verstand van. Maar kan de debuutroman van de Nederlandse Marcel Vaarmeijer (1963), die eerder een aantal jeugdboeken en thrillers schreef, deze titel waarmaken?

De wereld van Walter Gom lijkt een fijne wereld, een sprookje. De hoofdpersonages zijn niet doorsnee, niemand is zonder problemen. Dit is iets dat we steeds meer terugzien in de moderne cultuur, denk bijvoorbeeld aan de HBO hitserie Girls en het al eerder genoemde Het Rosie Project. Ook daarin hebben de hoofdpersonen uiteenlopende psychische problemen zoals autisme. Walter Gom is een zonderlinge man van veertig met smetvrees, die erg beschermd is opgevoed en nooit actief deel heeft genomen aan de maatschappij. Hij beschrijft zichzelf als een man zonder talenten. Toch weet Vaarmeijer hem op een overtuigende manier neer te zetten. De 26-jarige Iris Hauser, protagonist van het verhaal, beschrijft zichzelf als volgt: 


"Zes studies heb ik gevolgd: geneeskunde, psychologie, filosofie, theologie, antropologie en economie. Geen van de studies heb ik voltooid. Negen werkgevers heb ik versleten, van de Blokker tot de Efteling. Ik heb overvloedig gedronken, gefeest en gevreeën, omdat ik dacht dat dat belangrijker was dan een carrière en een maatschappelijke status. En dan schrik je opeens wakker: zesentwintig jaar, geen diploma, geen uitdagende baan, geen lieve man om je leven mee te delen."

Iris en Walter zijn buren van elkaar en met een indrukwekkende vasthoudendheid van Iris ontstaat er een voorzichtige vriendschap tussen de twee. Hiervoor moet niet alleen Walter worden overtuigd van haar goede bedoelingen, maar vooral ook Walters moeder.

Wanneer Walter de gezinsleden van Iris, die ook elk met hun eigen problemen kampen, van erg nuttig en niet doorsnee advies heeft voorzien, wordt het idee van BIB geboren. BIB is het eerste Nederlandse Briljante Ideeën Bureau. Walter moet hiervoor uit zijn kleine comfortabele leven stappen, maar het resultaat is een waanzinnig goedlopend bedrijf. De passages waarin Walter voor ieder probleem met een briljante en vaak humoristische oplossing komt, zorgen vaak voor een glimlach. Maar ondertussen broeit het onder de oppervlakte, het wachten is op het moment dat het mis gaat. Op welke manier dat uiteindelijk gebeurt is toch nog erg verrassend.

Naast humoristisch is de roman ook geëngageerd te noemen. Want tot de klanten van BIB behoren ook uitgebluste popsterren, tv-makers en hooggeplaatste regeringsleiders. Op een subtiele manier wordt commentaar gegeven op de Nederlandse samenleving en entertainmentindustrie.

"Mijn meisje is handelaar in gebakken lucht. Daar zit het grote geld, in gebakken lucht. Mensen willen liever niet zelf nadenken, ze rennen liever naar astrologen, psychologe, goeroes en stompzinnige ideeënbureaus."

De gloriedagen van Walter Gom houdt de Nederlandse maatschappij een spiegel voor, waarin ook veel af te lezen valt over de Nederlandse deelname aan de EU. Ook de nalatenschap van de Tweede Wereldoorlog is aanwezig. De roman is hierdoor heel Nederlands en heel erg van nu, wat erg verfrissend is in het Nederlandse literaire landschap.

Marcel Vaarmeijer schreef een modern sprookje, het einde is hierdoor te raden. Er zitten verfrissende elementen in het boek en de schrijver schuwt niet het verhaal in het nu te plaatsen. De roman is niet perfect, vooral in het begin is het moeilijk om in het verhaal te komen vanwege het constante vooruit- en terugblikken zonder duidelijke aanwijzingen. Bovendien is, net als in een sprookje, niet alles in het verhaal logisch verklaarbaar. Want waarom zoekt Iris de identiteit van Walter niet gewoon op internet op? De toon is echter altijd luchtig en vooral op het moment dat het ideeënbureau op gang komt leest het verhaal vlot weg. Hierdoor is De gloriedagen van een Walter Gom een overtuigende debuutroman, die smaakt naar meer.