Harde realiteit in een zachte roman

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden duizenden Joodse kinderen van de nazi’s gered door ze op kindertransporten te zetten naar veilige plaatsen in Engeland. Lisa Becker is een van deze kinderen die tijdens een luchtaanval letterlijk wordt gebombardeerd tot Het meisje zonder naam.

Tijdens de Kristalnacht in 1939 wordt de vader van Lisa door de Gestapo opgepakt en blijft ze achter met haar moeder en haar blinde broertje. Ze vinden tijdelijk onderdak bij een tante maar de moeder van Lisa brengt haar in veiligheid door haar op een kindertransport naar Londen te zetten.

‘Ik wil niet weg’ had Lisa gesmeekt, maar haar moeder had zich niet laten vermurwen. ‘Als er een plekje vrijkomt, dan gá je, ik wil dat je veilig bent’. ‘Maar Martin dan? ‘Martin nemen ze niet,’ zei haar moeder bitter. ‘Ze willen zijn naam niet eens op de lijst zetten; blinde kinderen zijn te lastig.’

In Engeland wordt ze liefdevol opgevangen door haar pleegouders Naomi en Dan. Ze spreken elkaars taal niet waardoor Lisa zich alleen voelt en heimwee heeft. Op school raakt ze bevriend met Hilda Lang en Harry Black. Hilda is van Duits – Engelse afkomst en Harry is net als Lisa met een kindertransporttrein naar Londen gekomen. Dankzij Hilda leert ze al snel de Engelse taal en samen met haar en Harry vindt ze haar draai in dit nieuwe leven.

Dan rukt het Duitse leger op, capituleer Frankrijk en wordt de aandacht gericht op Groot-Brittannië. Ze worden bestookt met luchtaanvallen en regelmatig moeten ze hun toevlucht zoeken tot de schuilkelder. Op een dag neemt Harry haar mee voor een uitstapje naar Londen maar keert ze alleen terug omdat Harry nog een afspraak heeft. Dan vindt er een luchtaanval plaats en rent ze voor haar leven maar vlakbij de schuilkelder ontploft een bom en Lisa raakt gewond. Ze wordt opgenomen in het ziekenhuis waar niemand weet wie ze is. Als ze bijkomt weet ze dat zelf ook niet meer..

‘(…) hoe moeten we je noemen?’ ‘
‘Dat weet ik niet’
‘Weet je niet hoe je heet?’
‘Ik weet het niet’ zei het meisje, en er kroop wat paniek in haar stem. ‘Wie ben ik?’

Ze wordt naar een kindertehuis gebracht maar ook daar zijn ze niet veilig voor aanvallen het Duitse leger. Lisa wordt opnieuw ondergebracht bij een pleegouder, juffrouw Everhard, op het platteland. Zal ze daar haar geheugen kunnen terugvinden? Komt ze te weten wat er is gebeurd met haar moeder, broertje en haar pleegouders? En waar is Harry?

Diney Costeloe heeft een prettige, soms eenvoudige, schrijfstijl waarmee ze zware onderwerpen als verdriet, vriendschap en verlies bijna luchtig beschrijft. Het verhaal wordt vanuit meerdere perspectieven vertelt wat de vaart er goed inhoudt en de personages goed geïntroduceerd. Maar heel veel meer dan een introductie is het niet, om echt met ze mee te voelen moet je meer van ze weten. Lisa lijkt zich makkelijk aan te passen aan haar nieuwe leven maar is dat wel zo? Wat doet de onwetendheid over het lot van haar dierbaren en het gebrek aan veiligheid echt met haar? En hoe vindt je jezelf als je niet weet wie je bent? Vragen die je wel stelt maar niet beantwoord krijgt.

Toch weet Diney Costeloe ook warmte in het verhaal te brengen, het liefdevolle onthaal van Naomi en Dan, de band met juffrouw Everhard en haar vriendschap met de andere pleegkinderen maken de omstandigheden minder zwaar. Het relatief onbekende thema, de kindertransporten, heeft alles om er een aangrijpend en ontroerend verhaal van te maken maar daarvoor mist het diepgang. Het werd wél een mooie roman over verliezen en terugvinden, vriendschap en liefde. En over een meisje dat toch een naam bleek te hebben.