Superieur zakkenrollen

In zijn roman ‘De grootste truc aller tijden’ behandelt Theodor Holman dezelfde onderwerpen als in zijn vroegere boeken ‘Familiefeest’ en ‘Hoe ik mijn moeder vermoordde’. Het opgroeien in een Indisch milieu, de ervaringen van zijn ouders in Japanse kampen: het komt allemaal weer aan de orde. Maar deze keer niet in de vorm van een autobiografie. De verteller is niet Theodor Holman, geboren in 1953, maar Jopie Ising uit 1936. Dat geeft een nieuw perspectief op de eerder beschreven gebeurtenissen. Want Jopie was er zelf bij, hij zat in hetzelfde kamp als zijn moeder. En hij was getuige van de hereniging van zijn ouders en van de eerste jaren in Nederland. De autobiografische gegevens zijn verstopt in pure fictie.

Theodor Holman is in Amsterdam en omstreken bekend en berucht als columnist van Het Parool. Landelijk kent men hem vooral als schrijver van romans en verhalen. Nou ja, ‘men’ is misschien een groot woord. Hij heeft wel enig succes, maar de belangstelling voor zijn werk blijft toch behoorlijk achter bij de kwaliteit ervan.

De trouwe Holman-lezer wist al dat vader Holman een goochelliefhebber was, de professor Snappidatnow uit de opdracht van De grootste truc aller tijden. In ‘De grootste truc aller tijden’ is de vader van Jopie Ising ook goochelaar en vooral bedenker van trucs. Als hij daarvan niet rond kan komen, benut hij zijn vingervlugheid voor superieur zakkenrollen. In de loop van het verhaal wordt duidelijk dat hij in nog meer opzichten een oplichter is. Maar hij wil hoe dan ook één belofte aan zijn inmiddels overleden vrouw nakomen: zijn zoon rijk maken met ‘de grootste truc aller tijden’.

Zoon Jopie heeft weinig met de illusies die zijn vader creëert. Met zijn moeder heeft hij in het Japanse kamp een hechte band opgebouwd, zijn vader bleef hem lang vreemd. Die werkte immers tijdens de oorlog aan de Burmaspoorlijn en dook pas op toen Jopie al tien jaar oud was. Al wordt het contact tussen vader en zoon steeds minder nadat moeder is doodgegaan, zij houden wel van elkaar. Daardoor kan Jopie zijn vader steeds alle leugens en oplichterijen vergeven. Overigens blijkt ook zijn moeder een geheim te hebben gehad.

Holman heeft in dit boek van beperkte omvang veel overhoop gehaald. Zo worden nogal wat pagina’s besteed aan fraude in de wetenschap. Jopie heeft zich bij zijn studie geschiedenis gespecialiseerd in het hiërogliefenschrift en stelt in zijn proefschrift de talloze oplichters in dit vakgebied aan de kaak. Daar heeft hij een talent voor ontwikkeld in de omgang met zijn vader. Het is wat veel van het goede. Ook de vele citaten uit al dan niet gefingeerde goochelboeken hadden er best iets minder mogen zijn.

Maar ondanks dat is ‘De grootste truc aller tijden’ zeer de moeite waard. Goed geschreven en vol met de combinatie van harde humor en ontroering die voor Holman zo typerend is.