Veelzijdig oorlogsverhaal in bijzondere setting

Het zal niet meevallen voor auteurs om binnen het enorme aanbod van boeken over de Tweede Wereldoorlog nog een originele insteek te vinden. In zijn laatste boek De engel van Venetië slaagt de Britse thrillerauteur David Hewson (1953) daar toch in. Hij koos Venetië en een traditionele weverij als opmerkelijke setting en laat daar niet alleen een spannend verhaal met verrassende ontknoping plaatsvinden, maar ook een waarin hij mooi laat zien hoe alledaags en door omstandigheden gestuurd het meeste verzetswerk feitelijk was. Aldus stijgt hij boven zichzelf uit als vakkundig thrillerauteur en levert een meesterwerk af.

Voormalig journalist David Hewson schrijft al sinds 1986 thrillers. Bekend werd hij met series over de rechercheurs Nic Costa in Rome en Pieter Vos in Amsterdam. Tevens bewerkte hij afleveringen van de Deense serie ‘The Killing’ tot romans. De engel van Venetië is een standalone en is vertaald door Ans van der Graaff en David Orthel.

Het verhaal heeft drie tijdlijnen. Het begint in 1999 met de 15-jarige Nico Ucello. Van zijn op sterven liggende opa, ‘nonno Paolo’, krijgt hij een manuscript te lezen waarin deze zijn belevenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft opgeschreven. Deze spelen zich af in 1943, wanneer Italië is opgesplitst in een door de geallieerden beheerst zuiden en een door nazi-Duitsland bestuurde marionettenstaat in het noorden. Een situatie die voor Venetië neerkwam op een bezetting. Het oorlogsverhaal staat centraal, maar verderop in het boek vertelt de hedendaagse Nico bovendien wat de bekentenissen van zijn opa met hem hebben gedaan.

Paolo is in 1943 een afgezonderd wonende Venetiaanse jongen van achttien die oorlogswees wordt en aldus de leiding krijgt over de traditionele jacquardweverij van zijn ouders. De kwakkelende weverij heeft een belangrijke opdracht, maar die lijkt onmogelijk op tijd af te krijgen. Dan wordt hij echter gevraagd twee voortvluchtige Joodse partizanen, broer en zus, te verbergen. In een stad vol nazi’s is dat natuurlijk levensgevaarlijk, maar het idee extra handen aan de weefgetouwen te hebben doet Paolo toch toegeven. Helaas blijkt de zus, Mika, dusdanig militant dat het haar niet is gegeven zich gedeisd te houden. Al snel zoekt ze contact met het Venetiaanse verzet, met alle gevolgen van dien.

Een thrillerauteur als Hewson had genoegen kunnen nemen met een spannend verhaal rond een groep stoere oorlogshelden, maar hij koos anders. Naast het persoonlijke verhaal van Paolo en zijn onderduikers lezen we ook over de bewoners van de wijk waar Paolo woont, over Venetië als stad in de oorlog en over de partizanen als verzetsorganisatie. En dan is er nog die merkwaardige politieke situatie waar Italië in verzeild is geraakt. Het levert een gelaagde mengeling van verhaallijnen op waar uiteindelijk een even zenuwslopende als dramatische ontknoping uit voortkomt.

Een sterk plot dat bovendien is gebouwd op gedegen research. Niet alleen wat betreft de oorlog, want Hewson kent Venetië duidelijk als zijn broekzak en zet de stad ook anno 1943 historisch correct en herkenbaar neer. Het weven van luxe textiel aan een destijds al ouderwets jacquardweefgetouw schildert hij eveneens fraai.

Meer dan dat krijgt het boek echter diepgang door de inzichten die de auteur weggeeft. Over hoe de Tweede Wereldoorlog het afgezonderd liggende Venetië eerder binnensloop dan binnen denderde. Hoe deze het leven in de stad geleidelijk aan maar allesoverheersend overnam. Hoe hij iedereen veranderde, maar de een tot een verzetsheld maakte en de ander tot een collaborateur. Het zijn interessante bespiegelingen die langskomen in de toch al goed ingeleefde gedachtewerelden van zijn personages. Waarbij verrassend genoeg alleen Nico een ik-figuur is, want nonno Paolo schrijft over zichzelf in de derde persoon en laat een breed spectrum van andere mensen aan het woord.

Hewsons schijfstijl is eerder vakkundig dan hoogstaand en de vele overpeinzingen zorgen voor een zekere traagheid waar sommige lezers moeite mee zullen hebben. Maar iedereen die zich interesseert voor een origineel, veelzijdig en wat dieper gravend verzetsverhaal kan bij De engel van Venetië terecht.