Verrassende inkijkjes in 17de-eeuwse levens

De Gouden Eeuw, die grofweg de 17de eeuw beslaat, is waarschijnlijk de meest roemrijke periode uit de Nederlandse geschiedenis. Toch barst onze literatuur niet uit zijn voegen van boeken over dit tijdperk. Uitgeverij Historische Verhalen doet echter een nieuwe duit in het zakje met de bundel Historische verhalen. Korte verhalen uit de Gouden Eeuw. Daarin staan de beste inzendingen uit een verhalenwedstrijd die zij organiseerde in samenwerking met de websites Is-geschiedenis en Schrijvenonline.

Uiteindelijk zijn er 21 (vrij korte) verhalen in de bundel terecht gekomen. Deze worden voorafgegaan door een heldere introductie van Ferry Gouwens in de geschiedenis van de Nederlandse Gouden Eeuw. Het boek is echter, ondanks bijgevoegde boekenlegger, wat karig vormgegeven. De binnenmarges zijn zo krap dat het nauwelijks mogelijk is het boekje met maar één hand vast te houden. Ook levert de smalle bladspiegel veel foute en daarmee storende afbrekingen op.

De samenstellers wilden zowel verhalen over de zonnige als de donkere kanten van de Gouden Eeuw plaatsen en dat is gelukt. Ook zijn er bijdragen met neutralere onderwerpen. Desondanks is de verscheidenheid niet wat die had kunnen zijn. Beroemde schilders, de slavenhandel, de zeevaart en de tulpengekte komen we vaker dan eens tegen, maar geen enkel verhaal gaat over kenmerkende zaken als de Tachtigjarige Oorlog, het landsbestuur of het koopmansschap. Daar kunnen de uitgever en de schrijvers op zich niets aan doen, maar het geeft toch het gevoel dat er iets aan het plaatje ontbreekt.

Ondertussen valt één verhaal compleet uit de toon, namelijk ‘Een dag als weinig anderen’ van Sandrine van der Velde. Dit verhaal speelt zich af op een Frans kasteel ten tijde van Lodewijk XIV met louter Franse personages en heeft dus niets met de Nederlandse Gouden Eeuw te maken. Curieus genoeg is juist dit verhaal gekozen als winnaar van de schrijfwedstrijd, wat te denken geeft. Hoe serieus hebben de juryleden het gekozen thema zelf eigenlijk genomen als een verhaal dat zich er niet aan houdt toch kan winnen?

Gelukkig hebben de andere deelnemers zich wel aan het thema gehouden. Daarbij hebben ze zich vaak gericht op kleinere verhalen, zaken die het alledaagse leven van mensen hebben gekleurd maar niet zo bekend zijn. Zo schetst Stefan Zomers in ‘Ambacht van het dronken hoofd’ een levendig beeld van hoe de tulpenhandel nu echt in zijn werk ging, vertelt Nicoline van de Beek in ‘Kraagjes’ een markant verhaal over Culemborgse weesmeisjes, toont Fred Spierings ons in de ‘De metselaar’ de onderkant van de Amsterdamse arbeidsmarkt en beschrijft Marco Knauff in ‘Kermisgans’ een uit de hand lopende fascinatie met uitheemse diersoorten. Interessante keuzes waar de lezer nog iets van opsteekt.

Ook de persoonlijke beleving van mensen komt veel aan bod. Zo zijn er de doorleefde verhalen ‘Chan-Mi’ van Hay van den Munckhof, over de Koreaanse vrouw van een Nederlandse zeeman, en ‘Elsje: Zaak 84’ van Jo Vranckx over een Deens dienstmeisje dat in Amsterdam haar dromen komt najagen maar al snel in een nachtmerrie verzeild raakt. Heel anders is dan weer ‘De gouden kooi’ van Shavawn Somers dat een ontluisterend beeld geeft van het gedrag van 17de-eeuwse rijkeluiszoontjes.

Schrijftechnisch halen alle verhalen een goed niveau. Hier lijkt een zorgvuldig redactie mede debet aan te zijn, waarvoor de uitgeverij lof verdient. De belangrijkste kracht van de bundel is echter het feit dat de deelnemers gedwongen waren hun research goed te doen en zich te verantwoorden voor hetgeen ze hebben geschreven. En dat verleent deze bundel geloofwaardigheid. De lezer krijgt steeds weer het gevoel dat het zo welhaast gegaan moet zijn.

Al met al geven de verhalen verrassend inkijkjes in de Gouden Eeuw en brengen ze de geschiedenis mooi tot leven. Wel valt het de uitgever voor de toekomst aan te raden een ander type uitgave te kiezen en een zelfgekozen thema beter te handhaven en uit te werken. Want dat er meer van deze bundels gaan komen, valt van harte te hopen.