Een herkenbaar en tijdloos debuut

Het debuut van Marijn Sikken draait om de verstandelijk beperkte Michelle en haar familie, maar net zo goed om de dynamiek in een klein dorp. Leem moet, zoals elk ander willekeurig Nederlands dorp, een feest zijn geweest om over te schrijven. Ons kent ons, roddels, achterklap en iedereen wordt continue bekeken en ver- of beoordeeld. De situatie in Leem zal voor veel lezers herkenbaar zijn en tegelijkertijd lijkt het alsof het dorp zich ver van onze huidige maatschappij bevindt. Het tijdloze van het verhaal doet iets bijzonders en maakt dat het verhaal zich (afgezien van wat moderne gadgets) net zo makkelijk vijftig jaar eerder had kunnen afspelen.

Probeer om te keren lees je in een adem uit. De schrijfstijl van Sikken heeft een prettig ritme en bijzonder is de aandacht voor details zonder dat deze het van het verhaal overnemen: “Vaak verzachten rimpels iemands uitstraling, door het plooien van de huid verandert de structuur, een harde kaaklijn wordt weker, een zuinige mond minder streng.” De details zijn relevant en staan in dienst van het verhaal, zo herkent de moeder van Michelle iets in het gezicht van de vrouw met de rimpels tegenover haar, waardoor ze op een andere manier over haar na gaat denken. Hierdoor ontstaan geen ellenlange beschrijvingen van de omgeving of mensen hun gezicht, maar wordt heel bewust gekozen voor wat wel of niet benoemd wordt. Voor wat wel of niet functioneel is. Sikken maakt geen literaire zinnen om maar literaire zinnen te schrijven of om zich uit te sloven en daar wordt je als lezer blij van.

Probeer om te keren
De titel van het boek heeft betrekking op verschillende momenten in het verhaal en zegt tegelijkertijd iets over het verhaal als geheel en voegt daardoor een extra laag toe aan het begrip van de tekst. Het laat duidelijk zien dat er bepaalde momenten in het leven zijn waarop je in retroperspectief had gehoopt dat er een navigatiesysteem was geweest om te waarschuwen, om te zeggen; probeer om te keren, nu het nog kan. En er zijn de momenten waarop er geen weg terug meer is, je kunt alleen nog maar vooruit. Sikken weet ze in haar boek beide overtuigend te vatten.

Binnen het verhaal speelt Sikken subtiel met perspectieven en tijd. Op momenten dat je als lezer het liefst zo snel mogelijk door zou willen lezen om erachter te komen wat er precies aan de hand is in het dorpje Leem last Sikken een ‘pauze’ in. We zien in het volgende hoofdstuk dezelfde gebeurtenis, maar dan vanuit een ander personage uit het dorp. Sikken weet dit precies zo te timen dat het niet vervelend of storend wordt, maar er juist voor zorgt dat het verhaal alleen maar spannender wordt naarmate de ontknoping dichterbij komt. Al met al een heel fijn debuut.