Lezersrecensie
Beklemmend
88 De Duitsers kunnen slecht tegen de verborgen vijandigheid, vervolgt hij. Een Duitse militair stapte een overvolle tram binnen en vernam dat er geen plaats meer was. Waarop hij zei: ‘O, voor mij wel, Ich bin ja nur Luft!’ - zinspelend op het door de Amsterdammers consequent negeren van de bezettingsmacht.
Een andere Duitse soldaat verliet een café en zei bij de deur: ’Guten Abend!’.
Niemand reageerde. Opnieuw: ‘Guten Abend!’
Weer geen woord. De Duitser ging naar buiten, veranderde van gedachte, kwam weer binnen en zei wanhopig: ‘Het is niet mijn schuld! Ik wilde geen oorlog!’
Dit schrijft de Zwitser Fritz Rimathé in 1941 in zijn dagboek. Fritz werkt in Nederland voor het Zwitserse bedrijf Hoffman-La Roche en woont met zijn tweede vrouw Georgette aan de Amstel 278. Zij zijn onderduikgevers aan Géza Weisz en zijn vrouw Selma. Zonder dat ze het van elkaar weten houden beide mannen een dagboek bij. Tom Rooduijn heeft deze dagboeken tot een uniek verhaal samengesmeed. Af en toe wordt pijnlijk duidelijk dat het niet zo simpel was om ‘goed’ te zijn. Beklemmend ook omdat je als lezer weet dat ze nog tot mei 1945 moeten volhouden.
106 ‘Ik geloof niets meer van wat mij in Nederland door de kranten en de radio wordt verteld,’ vervolgt Fritz. ‘Hitler profeteerde in Mein Kampf al dat het geheugen van het volk kort is.’
111 Hij betrapt zich op een nieuw sentiment: haat vermengd met een behoefte aan wraak.
113 De Rimathés krijgen bezoek van een jonge vriendin, die aan de kust vlak bij een herstellingsoord voor Duitse soldaten woont. Deze jongens, viel haar op, ontbreekt het aan elk vermogen zich een andere waarheid dan die van de nazi’s voor te stellen.
119 Eerst moet hij De opstand der horden van José Ortega y Gasset uitlezen. De Spaanse filosoof stelt dat de massamens in het geïndustrialiseerde Europa idealen ontbeert. Met als gevolg een geestelijk vacuüm – waarin het blinde geloof in een totalitaire leider kan gedijen.
337 Op de 2 mei [1944] brengt Fritz een werkbezoek aan Willem Bungenberg de Jong, de geneesheer-directeur van het Binnengasthuis. De NSB’er grossiert in onbesuisde kreten en verwerpelijke opvattingen die met veel aplomb maar zonder enige onderbouwing worden geponeerd. […]
Thuis zet Fritz zijn gevoelens op papier [...]:
Ik ben moreel niet opgewassen tegen de rabiate drift van dit soort Einseitigen. Mijn humanisme is kwetsbaar omdat ik naar de waarheid zoek, terwijl de ander zich fel verschanst in een bijna onaantastbaar oordeel. Om deze ideeën te bestrijden, hebben alleen soortgelijke krachttermen kans van slagen. Daarover beschik ik niet. Dit zijn geen tijden voor iemand die probeert te begrijpen en verenigen. Je moet fanatiek, bekrompen en agressief zijn. Ik ben geen van drieën. Vandaar dat ik het, ondanks mijn overtuiging dat ik gelijk heb, tegen hem afleg.
Een andere Duitse soldaat verliet een café en zei bij de deur: ’Guten Abend!’.
Niemand reageerde. Opnieuw: ‘Guten Abend!’
Weer geen woord. De Duitser ging naar buiten, veranderde van gedachte, kwam weer binnen en zei wanhopig: ‘Het is niet mijn schuld! Ik wilde geen oorlog!’
Dit schrijft de Zwitser Fritz Rimathé in 1941 in zijn dagboek. Fritz werkt in Nederland voor het Zwitserse bedrijf Hoffman-La Roche en woont met zijn tweede vrouw Georgette aan de Amstel 278. Zij zijn onderduikgevers aan Géza Weisz en zijn vrouw Selma. Zonder dat ze het van elkaar weten houden beide mannen een dagboek bij. Tom Rooduijn heeft deze dagboeken tot een uniek verhaal samengesmeed. Af en toe wordt pijnlijk duidelijk dat het niet zo simpel was om ‘goed’ te zijn. Beklemmend ook omdat je als lezer weet dat ze nog tot mei 1945 moeten volhouden.
106 ‘Ik geloof niets meer van wat mij in Nederland door de kranten en de radio wordt verteld,’ vervolgt Fritz. ‘Hitler profeteerde in Mein Kampf al dat het geheugen van het volk kort is.’
111 Hij betrapt zich op een nieuw sentiment: haat vermengd met een behoefte aan wraak.
113 De Rimathés krijgen bezoek van een jonge vriendin, die aan de kust vlak bij een herstellingsoord voor Duitse soldaten woont. Deze jongens, viel haar op, ontbreekt het aan elk vermogen zich een andere waarheid dan die van de nazi’s voor te stellen.
119 Eerst moet hij De opstand der horden van José Ortega y Gasset uitlezen. De Spaanse filosoof stelt dat de massamens in het geïndustrialiseerde Europa idealen ontbeert. Met als gevolg een geestelijk vacuüm – waarin het blinde geloof in een totalitaire leider kan gedijen.
337 Op de 2 mei [1944] brengt Fritz een werkbezoek aan Willem Bungenberg de Jong, de geneesheer-directeur van het Binnengasthuis. De NSB’er grossiert in onbesuisde kreten en verwerpelijke opvattingen die met veel aplomb maar zonder enige onderbouwing worden geponeerd. […]
Thuis zet Fritz zijn gevoelens op papier [...]:
Ik ben moreel niet opgewassen tegen de rabiate drift van dit soort Einseitigen. Mijn humanisme is kwetsbaar omdat ik naar de waarheid zoek, terwijl de ander zich fel verschanst in een bijna onaantastbaar oordeel. Om deze ideeën te bestrijden, hebben alleen soortgelijke krachttermen kans van slagen. Daarover beschik ik niet. Dit zijn geen tijden voor iemand die probeert te begrijpen en verenigen. Je moet fanatiek, bekrompen en agressief zijn. Ik ben geen van drieën. Vandaar dat ik het, ondanks mijn overtuiging dat ik gelijk heb, tegen hem afleg.
1
Reageer op deze recensie
