Zoek niet naar God in deze verhalen

‘All art is about nothingness: our apprehension of it, our fear of it, its approach,’ schreef Joy Williams (1944) in een voorwoord van ‘Best American Short Stories’ in 1995. Als het ‘niks’ de tegenstelling is van God, dan is deze uitspraak bijzonder tegengesteld aan de titel van dit boek: 99 verhalen over God. Een slim gevonden en licht sturende titel die aanspoort tot zoeken naar God in de verhalen. Als je dat echter probeert, dan kom je bedrogen uit.  

99 verhalen over God is het eerste boek van Joy Williams dat vertaald werd in het Nederlands. Het boek bevat 99 korte verhalen van niet meer dan twee pagina’s. Ieder verhaal eindigt met een prikkelende en soms vervreemdende titel. En ook deze titels verleiden je om verbanden te zoeken. Het blijft dus toch verleidelijk om naar betekenis op zoek te gaan. Krampachtig zoeken naar betekenis in de verhalen door middel van ratio werkt echter niet en dit onderwijst Williams mooi in verhaal 49: “Je moet God niet definiëren in menselijke taal, of antropomorfiseren wat onbenoembaar of onbeschrijfbaar is. We kunnen alleen weten wat God niet is, niet wat God is.’ Misschien werkt definiëren in religies sowieso wel niet.

Het beste advies is om alles over je heen te laten komen. Ieder verhaal is namelijk een kunstwerkje op zichzelf. In het ene verhaal komt de Heer daadwerkelijk als personage voorbij, in het andere verhaal is zoveel misère aanwezig dat God afwezig lijkt te zijn. De vertelperspectieven wisselen ook voortdurend. Soms zijn de verhalen geschreven als een parabel en is er duidelijk een boodschap te ontdekken. En dan zijn de verhalen weer vervreemdend en absurdistisch en zelfs zwart komisch.

Williams daagt ook uit om op onderzoek te gaan en extra informatie te zoeken. Ze refereert namelijk regelmatig naar bekende en minder bekende personen zoals Kafka, maar ook Ted Kaczynski en Simone Weil. In verhaal 64 staat het volgende: “Dietrich Bonhoeffer schreef vanuit de gevangenis: ‘De God die met ons is, is de God die ons verlaat. Voor en met God leven we zonder God.’ “ De microfictie wordt afgesloten met de volgende titel: ‘Ik heb medelijden met die dwaas’. Het is handig om te weten wie Dietrich Bonhoeffer is. Zo krijgt het verhaal net wat meer diepgang.

99 verhalen over God zal niet iedereen aanspreken, door de absurdistische stijl en de regelmatige referenties. De verhalen zijn echter zeer intelligent geschreven, met variërende schrijfstijlen en verrassende invalshoeken. Durf jij de bundel aan?