Een ongemakkelijk liefdesverhaal in oorlogstijd

De Tsjecho-Slowaakse Izzy wordt verliefd op de Britse krijgsgevangene Bill. Daarom bedenkt ze een plan om hem te laten ontsnappen, in het geheim te trouwen en zich aan te sluiten bij de partizanen in de bossen. De eerste twee dingen lukken, de partizanen blijken onvindbaar. En dus worden Bill en Izzy al snel opgepakt door de nazi’s en belanden ze samen in een krijgsgevangenenkamp. Izzy doet zich vanaf dan voor als een jonge, stomme soldaat. Al gauw nemen ze enkele medegevangenen in vertrouwen om de vele gevaren die Izzy als vrouw bedreigen het hoofd te kunnen bieden. Dan nog blijft het een verhaal vol onvoorstelbare gevaren, waarbij zelfs een vriend het leven verliest om Izzy te beschermen. Bill en Izzy raken elkaar tijdens de dodenmarsen aan het eind van de oorlog kwijt, maar vinden elkaar uiteindelijk terug.

De ingrediënten van het verhaal zijn goed, en toch wil het verhaal maar niet raken. Dat heeft niet te maken met de historische context. De auteur heeft duidelijk onderzoek gedaan naar de krijgsgevangenenkampen en naar de leefomstandigheden van burgers als Izzy. Uit haar oog voor kleine details blijkt ook dat ze zich bewust is van hoe onwaarschijnlijk het is dat een vrouw overleeft te midden van een groep soldaten in gevangenschap. De beschrijving van dit alles is echter nogal oppervlakkig. Steeds weer worden mensen geïntroduceerd alsof ze heel belangrijk zijn voor het verhaal – om als hun rolletje is uitgespeeld compleet vergeten te worden. Het hele verhaal draait om de liefde van Bill en Izzy. Kennelijk ziet de auteur liefde als synoniem voor ‘bij elkaar blijven ondanks alles, wat het ook kost.’ Izzy laat daarvoor haar moeder op de boerderij in de steek – die het al zwaar heeft omdat haar man en oudste zoon partizaan zijn geworden, Bill zijn beste vriend Harry, met wie hij vanaf het begin van de oorlog is opgetrokken. Je vergeeft het hen omdat je hen geluk gunt. Maar naarmate het verhaal vordert en blijkt hoeveel mensen zij in gevaar brengen door hun keus om samen te willen zijn, en er zelfs een vriend gedood wordt terwijl hij Izzy wil beschermen, wordt dit steeds ongemakkelijker. Mag hun liefde zoveel kosten? De auteur benoemt dit soort vragen oppervlakkig, om weer in een sneltrein verder te gaan met nieuwe ontwikkelingen. Daarbij is voor haar steeds duidelijk hoe personages moeten worden beoordeeld, goed of fout. Een middenweg daartussen is er niet, waardoor de meeste personages (stereo)types blijven.

Volgens de cover is het boek gebaseerd op een waargebeurd verhaal. In de ‘noot van de auteur’ achteraf blijkt dat deze aanspraak flinterdun is. Bill en Izzy zijn verzonnen door de auteur. Niks mis met het verzinnen van een geloofwaardig oorlogsverhaal, maar dan zijn er heel wat mooiere, aangrijpende verhalen dan het verhaal van ‘de verwisseling’.