Schitterende bundel van een grootmeester

Dit is een bundel van zes heel goeie, soms schitterende verhalen, barstend van de sfeer met fantastische beschrijvingen van de landschappen / steden waar de verhalen plaatsvinden. Het tweede verhaal (“Le renégat”) is wellicht het gruwelijkste dat ik al gelezen heb. Camus draait de schroef aan en laat dan ineens los en begint dan weer aan te draaien. Telkens vanuit het standpunt van één hoofdpersoon, maar heel gevarieerd. Er zit een koortsige monoloog tussen, maar ook een satirisch stuk (over een kunstschilder). Het is het laatste literaire werk dat hij afgewerkt en gepubliceerd heeft, en blijkbaar vraagt de kritiek zich al decennia af waar de titel op slaat. Nochtans simpel: vraag je bij elk verhaal af wat de ballingschap en wat het koninkrijk is, en je hebt de essentie van het verhaal. Ik heb wel de Franse versie gelezen, dus over de vertaling kan ik niets zeggen.

In “La femme adultère” reizen Janine en Marcel, een Frans koppel in Algerije, met een bus doorheen de woestijn en komen terecht in een oase met een fort. Marcel heeft immers een textielzaak in een niet nader genoemde stad en wil rechtstreeks met Arabische textielhandelaars gaan onderhandelen. We beleven hun reis door de ogen van Janine, voor wie het een trage bewustwording van de realitiet van haar huwelijk lijkt te worden. Prachtige beschrijving van reis, land en mensen, zeer geloofwaardige Janine, bijna ontroerend slot. “Le renégat” is een zonder meer gruwelijk verhaal, verteld in de eerste persoon: een koppige jonge priester trekt als missionaris naar een stadje bij een zoutmijn, bewoond door “zwarte” mensen die een fétiche aanbidden. Wanneer het verhaal begint is hij op de vlucht, zijn tong is afgesneden, en hij wacht in een stukje schaduw in de gloeiende woestijnhitte op iemand, een missionaris, die hij om één of andere reden wil vermoorden. Langzaam ontdekken we wat er gebeurd is, zijn monologue intérieur wordt steeds meer delirium, zijn conclusies over goed en kwaad steeds gruwelijker.

“Les muets” volgt Yvars, timmerman in een tonnenmakerij op haar retour, de eerste werkdag na een mislukte staking. De gemoedelijke omgang met de eigenaar die er voorheen was, is helemaal weg. “L’hôte” gaat over een onderwijzer die een eenmansschooltje runt op een ruw plateau voor kinderen uit de dorpen in de omgeving – maar zodra het weer slecht wordt, blijven die weg en spendeert hij de winter alleen. En dan komt de politiechef van het dorp aan de voet van het plateau aanzetten met een gevangene…

“Jonas” is zalige satire, over een kunstschilder die talent en drive maar geen persoonlijkheid heeft, en hoe het kleine appartement waar hij met vrouw en kinderen woont én zijn atelier heeft, langzamerhand overspoeld raakt door “vrienden” en “leerlingen”. En in “La pierre qui pousse” komt een Franse ingenieur terecht in een modderdorp aan een Braziliaanse rivier, waar hij verondersteld wordt een dam te bouwen om de huizen tegen overstromingen te beschermen. Hij komt er terecht bij de allerarmsten die in hokken aan de rivier wonen, in een waanzinnig (en bijzonder straf beschreven) afgoderijritueel, en een haast even straffe finale tijdens een processie.