Bovennatuurlijke dierenliefde

In een afgelegen Pools dorpje volgen we Janina Duszejko, een excentrieke vrouw van in de zestig die haar dagen vult met astrologie, dierenliefde en het vertalen van William Blake. Wanneer haar buurman dood wordt aangetroffen, blijft het niet bij die ene sterfgeval. In korte tijd worden meerdere leden van de lokale jachtvereniging levenloos gevonden onder merkwaardige omstandigheden. Janina raakt – tegen wil en dank – betrokken bij het politieonderzoek en ontwikkelt zich tot een ongewone, Poolse Miss Marple.

Wat dit boek zo bijzonder maakt, is het perspectief van waaruit het verteld wordt. Janina is geen betrouwbare verteller in klassieke zin. Ze gelooft heilig in kosmische voorspellingen, horoscopen en astrologische duidingen, en beoordeelt zowel gebeurtenissen als mensen volledig door die lens. Dat maakt haar denken fascinerend, maar ook verontrustend. Als lezer voel je voortdurend de spanning tussen mededogen en ongemak: is Janina helderziend of juist psychisch ontspoord?

De doodsoorzaken van de slachtoffers zijn even vreemd als symbolisch: verstikking door een botje, een fatale val in een put, een lichaam aangetast door torren. Allen blijken jagers of stropers te zijn — mannen die weinig respect tonen voor dieren en natuur. Janina is overtuigd dat de dieren zelf wraak nemen, met name de reeën. Als lezer begrijp je gaandeweg dat deze verklaring vooral dient om haar eigen daden te rechtvaardigen en haar schuld af te schuiven op een hogere, bijna mythische macht.

Tokarczuk verweeft in deze roman thema’s als feminisme, ecologie, dierenrechten en de hypocrisie van religieuze instituten. De dood van de pastoor, die jagen actief aanmoedigt, en de brand in de pastorie vormen daarin een veelzeggend hoogtepunt. Het boek stelt ongemakkelijke vragen over wie er eigenlijk “gek” is: de geïsoleerde vrouw die dieren verdedigt, of de samenleving die geweld tegen natuur en kwetsbaren normaliseert.

Wat mij persoonlijk raakte, is hoe overtuigend Tokarczuk laat zien hoe een geïsoleerd leven en een gesloten denkwereld iemands gedrag kunnen sturen — en uiteindelijk kunnen ontsporen. Tegelijkertijd voelde ik ook begrip: de wraakmotieven van Janina, zeker na de moord op haar honden, zijn emotioneel invoelbaar, hoe extreem haar daden ook zijn.

Jaag je ploeg over de botten van de doden is geen comfortabel boek, maar wel een intrigerend, prikkelend en gelaagd verhaal met licht bovennatuurlijke elementen en een sterke psychologische ondertoon. Het blijft lang nazinderen en nodigt uit tot discussie.

Beoordeling: ⭐️⭐️⭐️⭐️

Een eigenzinnige ecothriller die je dwingt om anders te kijken naar moraal, rechtvaardigheid en de grens tussen overtuiging en waanzin.