Lezen, niet wegkijken!

De korte beschrijving van Weg van Nynke Kuipers zou het (verkeerde) beeld op kunnen roepen dat we te maken hebben met een wat zweverig tiepje als hoofdpersoon, dat zich een dertienjarige ik droomt die haar helpt om met gebeurtenissen uit haar verleden in het reine te komen. De volwassen Nyna en de puber Nyna gaan samen op onderzoek uit, en als ware detectives proberen ze hun eigen innerlijk leven te ontrafelen.

Nee, niet wegrennen vanwege dat ‘ontrafelen van hun innerlijke leven’. Dit is geen mystieke of filosofische zoektocht naar ‘het zelf’, maar een ogenschijnlijk simpel verhaal over omgaan met verschrikkelijke gebeurtenissen. Of eigenlijk, hoe er niet mee om te gaan.

Op de cover zijn de volwassen Nyna en haar dertienjarige versie afgebeeld. Rechts, gekleed in de zwarte driehoek met haar dat recht overeind staat, is de tiener. De volwassen Nyna ontmoet haar tiener-ik in een droom, levend in een hol onder een boom in de tuin van haar ouders. Die ontdekking blijft de volwassen Nyna na het ontwaken door het hoofd spoken. Ze besluit de tiener weer op te zoeken en te vragen wat ze wil.

Dat blijkt niet veel te zijn: een schetsboek om haar eigen verhaal te kunnen vertellen. Ze kopen samen een nogal lelijk schetsboek en gaan aan de slag. Ze besluiten het verhaal te beginnen met Nyna’s vriendin Lisa. Nyna vertelt hoe ze Lisa leert kennen, hoe hun beide gezinnen met elkaar bevriend raken. Én hoe deze reageren op de zelfmoord van Lisa. Nyna vindt bij niemand troost of hulp en trekt zich daarom terug. In zichzelf, in drugsgebruik en in drank. Ze raakt, kortom, het spoor bijster.

Het tweede, korte deel speelt zich in het nu af: Nyna bezoekt een reünie van de middelbare school en ontmoet daar twee vriendinnen uit die tijd: Anja en Suze. Natuurlijk wordt er over de zelfmoord gesproken, en wat daarna gebeurde. Dan wordt duidelijk dat Nyna een tijdlang spoorloos is geweest. Een week om precies te zijn, en niemand weet wat er in die week gebeurd is.

‘Er werd ons opgedragen er niet over te praten.
(...)
We mochten niks vragen
(...)
Niks zeggen...’

En dan, in het derde deel ‘De tocht’, laat de dertienjarige aan Nyna zien wat er in die week gebeurde. De beide Nyna’s reizen de dertienjarige achterna en maken zo opnieuw mee wat zij meemaakte.

Ondanks de zwaarte van het onderwerp is Weg geen naargeestig verhaal. Dat komt mede door de tekeningen, die grappig eenvoudig en soms ronduit onbeholpen lijken, maar ook allerlei kleine knipoogjes bevatten. Als de volwassen Nyna met haar broers belt om informatie te achterhalen, zijn beiden op hun werk. De een heeft een decorbouwbedrijf en de ander is chirurg. Kuipers tekent hen beide met een zaag in hun hand, onder het toeziend oog van een rood lichtje. Zo verschillend en toch zo gelijk...

Kuipers weet ook op een subtiele manier – al vanaf de eerste tekening van Lisa – duidelijk te maken dat er iets met haar aan de hand is. Zo subtiel dat je het al hebt opgepikt ver voordat de tekst er ook maar een woord aan heeft gewijd.

‘Ik hoopte alleen maar dat ik ooit op een dag ­iemand zou ontmoeten die het begreep,’ zegt de jonge Nyna aan het eind, als ze weer terug is bij haar ouders. Die iemand heeft ze (uiteindelijk) gevonden in haar oudere zelf. Ze laat ons meeluisteren en -kijken, en daardoor beseffen hoe verstikkend trauma’s zijn als er niets anders mee gedaan wordt dan oppotten en zwijgen. Zo helpt Nyna niet alleen Nyna, maar iedereen die niet (meer) wil wegkijken.