Een verhaal dat verteld MOET worden

Een klassieker, maar bij het grote publiek bepaald niet bekend. Voor het lezen waren de grote lijnen van het verhaal mij wel bekend. De HeLa cellijn, in het biomedische onderzoek een revolutie in de celbiologie, waar een aantal grootse wetenschappelijke ontdekkingen hun oorsprong vinden. Ik heb deze cellijn vaak genoeg voorbij zien komen, maar toch was het schrijnende verhaal hierachter nooit helemaal tot mij doorgedrongen. En zelfs nu lijkt de samenleving nog geen antwoord te hebben gevonden op de vraag: “In hoeverre zijn cellen van een patiënt als deze worden afgenomen?” Het is een essentiële vraag, met grote implicaties voor de patiënt, maar ook voor het wetenschappelijk onderzoek.

Vanaf het begin is duidelijk hoeveel onderzoek er in dit boek is gegaan. Het straalt van elke zin af dat Skloot voor dit boek echt de diepte in is gegaan om de gebeurtenissen zo goed mogelijk te reconstrueren. Ze volbrengt een dankbare taak, om een verhaal op te schrijven dat niet vergeten mag worden.

Het verhaal achter de HeLa cellijn. Henrietta Lacks, waarvan buiten haar weten om een biopt wordt genomen van een adenocarcinoom, een tumor in haar baarmoeder. Het duurt 20 jaar voordat haar familie erachter komt dat Henrietta’s cellen nog steeds in leven zijn.

Het boek is niet chronologisch opgebouwd, maar beschrijft verschillende tijdsperiodes die elkaar afwisselen. Het gaat over Henrietta, haar familie, haar kinderen, maar ook over de wetenschappers die betrokken zijn bij het gebruik van de HeLa cellen. Het schrille contrast van wetenschap in die tijd versus nu wordt pijnlijk duidelijk. De problemen die de rassenongelijkheid met zich meebrengt, gebrek aan regels rond het nemen van biopten en inlichten van de familie. De enorme druk vanuit de wetenschap om alles in teken van vooruitgang te zetten.

Dit boek geeft een prachtig inkijkje in al deze thema’s. Dat stukje extra zit in het vermogen om niet oordelend te zijn. Skloot blijft op elk moment dicht bij de situaties en de mensen en slaagt er fantastisch in om verschillende perspectieven en overwegingen fenomenaal te omschrijven.

De afwisselende chronologie hout het boek dynamisch, hoewel het aan het einde iets dynamischer had kunnen verlopen. De afwikkelingen krijgen dan wat minder spanning in zich en worden af en toe iets te langdradig beschreven. Gelukkig doet dit uiteindelijk niet al teveel af aan de impact van het verhaal op de samenleving.

Samenvattend, een prachtig en indrukwekkend boek dat de tijdsgeest treffend beschrijft en een groep die makkelijk vergeten wordt een stem geeft.