Lekker ongemakkelijk met een lach en een traan

Schrijfster, journalist en programmamaakster Elly Biesters groeide op in het dorpje Heerewaarden in het Land van Maas en Waal. Deze rivieren werden tot de jaren 50 druk bevist door beroepsvissers. De opa in dit verhaal, gebaseerd op Elly's eigen jeugd, was heer en meester in het vangen van paling en zalm. Hij kan hier te pas en te onpas urenlang over vertellen, of je het nu wilt horen of niet. Dat de riviervisserij vrij abrupt aan zijn eind kwam door het dichten van de Deltawerken en de steeds grotere vervuiling van de rivieren, kan hem nog steeds enorm boos maken.
Het verhaal begint in 1987 waarin het naamloze meisje, in het boek in het plaatselijke dialect met derke aangeduid, haar grootvader bezoekt in het verpleeghuis in Den Bosch waar hij inmiddels een aantal jaren woont en iedereen tot wanhoop drijft met zijn despotische gedrag. Tijdens dit bezoek mijmert ze terug naar haar jeugd, naar 1977 en vertelt ze in korte en rake hoofdstukken over allerlei anekdotes die bij haar omhoog komen.
Deze anekdotes zullen bij veel mensen een reeks van herkenning brengen en zeker ook af en toe een glimlach omhoog laten komen. Ondanks sommige wrede en brute zaken vertelt Elly Biesters het verhaal met de nodige humor en dat houdt het boek gelukkig redelijk lichtvoetig maar dan wel met een melancholische ondertoon. Derke vertelt het verhaal zoals ze het zich herinnert, ze oordeelt niet en wijst niemand in het bijzonder aan, zoals het fatsoenlijke derkes betaamt.
"Derkes moeten niet in de weg lopen, niet te veel vragen, niet veel zeggen en niet te veel zijn."
Voor mij was het gebruik van veel zinnen in het dialect wat in deze streek gesproken wordt niet moeilijk te volgen. Zelf opgegroeid in een dorp in het rivierengebied, waar een vergelijkbaar dialect gesproken wordt (zo was ik een djérnje) en waar vooral de generatie van mijn opa's en oma's ook heel veel ongemakkelijke mensen in hun gelederen had, was het alsof ik even 40 jaar terug in de tijd gegooid werd. Maar ik kan me voorstellen als je niet in een dergelijk streek met dialect je jeugd doorgebracht hebt en je misschien 10 jaar jonger bent, dat je dan sommige delen van dit boek niet helemaal kunt volgen en sommige gebruiken volkomen walgelijk vindt. Maar ik heb genoten van de voor mij zeer herkenbare zaken als bijvoorbeeld het zelf slachten van een varken en de beschrijving van het vieren van een verjaardag in 1977. Gelukkig waren er ook vrolijke dingen, zoals liedjes van Abba, de Fabeltjeskrant en Calimero, een groene Opel Ascona (had mijn vader ook) postorderbedrijf Ter Meulen Post, snijbonen draaien en nieuwe ribfluwelen broeken, die ik altijd zo fijn vond zitten (ja, serieus!) Zelfs één van mijn oma's favoriete uitspraken kwam voorbij: "Eet smakeluk! Niet te veel want dan wor je akeluk! "
Elly Biesters heeft met haar debuut Ongemakkelijke mensen een mooie, moderne familieroman neergezet met veel oog voor detail en fijne droge humor. Maar ook momenten waarop je een traantje weg moet pinken ontbreken niet.