Leest als een thriller of film, en is toch schrijnend wáár

"Voor de lezers van Haar naam was Sarah" prijkt een sticker op dit boek. Wat zonde eigenlijk dat dit boek zó verkocht moet worden. Dat is een mooi verhaal, een regelrechte tranentrekker- maar behalve dat Het familieportret eveneens gaat over de vergaande invloed van de WOII op het leven van de personages, is het toch een heel ander type boek.

Want wat een indrukwekkend, ríjk boek. Zonder enige opsmuk en zonder opzettelijk inspelen op de emoties van de lezer. Geschreven in een stijl die leest als een thriller, als een film, en toch schrijnend wáár. Want je weet dat de beschreven gruwelijkheden echt zo gebeurden. Het boek is van alles tegelijk; een verhaal over de oorlog, bijna een soort ongebruikelijk pleidooi voor de Duitse bevolking - waarvan we nog wel eens vergeten dat de gewone burger vaak zelf ook slachtoffer was van 's lands agressieve politieke beleid-, een verhaal over vrouwen en (seksueel) misbruik, en de daaruit volgende zelfhaat en boetedoening, een verhaal over de getroebleerde relatie tussen moeder Anna en dochter Trudy...

Op allerlei subtiele manieren zijn er parallellen te vinden zijn in de levens van Anna en Trudy. Zo spelen bijvoorbeeld bij allebei de vrouwen vier mannen een allesbepalende rol in hun leven. En hoewel Trudy het haar moeder kwalijk neemt te zwijgen over haar verleden, om er zo mee af te kunnen rekenen, weigert ook zíj haar demonen onder ogen te zien wanneer haar (ex-)man haar meeneemt naar therapie. Net als haar moeder verkiest ze het zwijgen/het ontkennen boven de verlossende biecht. Een zoveel zwaardere opgave: een straf die zij in hun alles overheersende schaamte menen te verdienen.

Verdrietig is het als je je bedenkt dat de schaamte van Trudy feitelijk berust op een misverstand. Als haar moeder wél meer prijs had gegeven van de keuzes die zij maakte in de oorlog dan had Trudy niet gebukt hoeven gaan onder het vreselijke vermoeden de dochter van een Nazi-officier te zijn. En was haar leven waarschijnlijk een stuk gelukkiger geweest. Terwijl haar moeder de bewuste keuzes toch in de eerste plaats omwille van haar dochter nam! Beiden zijn voor het leven getekend door gebeurtenissen tijdens de oorlog, maar ondanks dit gelijke leed kunnen ze hun verdriet niet samen delen. Zelfs op het einde wanneer Anna rechtstreeks geconfronteerd wordt met haar verleden biedt dit geen uitkomst voor haar. Datzelfde geldt voor Trudy. Hoewel ze nu de waarheid weet zijn daarmee haar problemen niet opgelost en in de allerlaatste zin wordt de glorende hoop letterlijk weggespoeld door een hoosbui. Jenna Blum kiest duidelijk niet voor een gesloten, mooi en gelukkig einde. Gelijk heeft ze, het leven ís nu eenmaal geen sprookje.