Verhaal tegenover biografie

Het leven bestaat uit verhalen en die verhalen moeten verteld worden, maar hoe doe je dat? 'Zo doe je dat - je levensverhaal schrijven', het boek van Brenda van Es, geeft een antwoord op die vraag: een passend antwoord. Er zijn altijd meer feiten en gebeurtenissen, gedachten en emoties ook, dan feitelijk weergegeven kunnen worden in een verhaal; de kunst is het om alles wat het leven het leven maakt op een ordelijke, overzichtelijke en begrijpelijke wijze op papier te krijgen, zonder weg te zakken in het moeras van de details. Brenda van Es reikt de gereedschappen om aan dat gevaar te ontsnappen.
Wil je begrijpen waar het bij het schrijven van het verhaal om gaat , dan is het nuttig te begrijpen wat een (auto)biografie onderscheidt van een (levens)verhaal. De eerste heeft een wetenschappelijke insteek, waarbij de feitelijkheid vooropstaat, we bevinden ons dan op het terrein van geschiedschrijving. Het levensverhaal daarentegen heeft in de eerste plaats een persoonlijke insteek. Het gaat erom hoe het subject zijn leven beleeft, de gebeurtenissen ervaart, hoe hij gemotiveerd is en waardoor hij gedreven wordt. De feitelijkheid zit vanbinnen, de gebeurtenissen worden daaromheen opgehangen. De bron van het levensverhaal is de persoon die het schrijft, met al zijn talenten maar ook met al zijn tekortkomingen en beperkingen.
Die tekortkomingen en beperkingen willen we liefst zo min mogelijk terugzien in de wijze waarop hij zijn verhaal optekent. Brenda van Es helpt door een goed gedefinieerde structuur aan te bieden, de zogenaamde ES-methode, Kernpunt is de keuze voor een specifieke, toepasselijke thematiek. Die dient als kapstok van het verhaal en geeft de schrijver dus een houvast voor de onvermijdelijke selectie die hij moet maken als hij met de verzamelde feitelijkheden aan de slag wil gaan.
Keerpunten in een leven, drama dat onmisbaar is maar ook uitreddingen, dat moet allemaal een plaats krijgen. Daarom raadt ze aan het boek in een hoofdstructuur van drie delen (brokken) op te delen. Daaruit volgt automatisch dat een levensverhaal niet alleen begrensd wordt door het thema, maar ook door een geclusterde, door bepaalde gebeurtenissen met elkaar verbonden dynamiek. Daarop te focussen maakt het verhaal krachtig en meer lezenswaardig.
Brenda van Es gebruikt het beeld van het spinnenweb om duidelijk te maken hoe vanuit de genoemde driedelige basisstructuur invulling gegeven kan worden aan het verhaal zelf. De hoofdstukken en de titels ervan spelen op het tweede niveau de hoofdrol.
De schrijfster doorloopt met de aspirant schrijver het hele proces van oriëntatie tot het daadwerkelijke schrijven zelf, met nuttige schrijftips die de kwaliteit van het verhaal verbeteren. Zo wijst ze op het belang van het schrijven van goede dialogen, die het verhaal verlevendigen. Verder gaat ze in op pricacy-issues, bijzonder relevant waar het in levensverhalen om gevoeligheden kan gaan en eventuele onthullingen kwetsend kunnen zijn voor betrokken partijen.
Wie een levensverhaal wil gaan schrijven, kan dat vast redelijk zonder gebruik te maken van de expertise van de schrijfster, maar waarom het wiel uitvinden als dat al voor jou gedaan is? Voor de genoemde doelgroep is dit boek daarom beslist een aanrader te noemen.