Een kat als zielsverwant

Carr omschrijft in dit boek de zielsverwantschap die hij voelde met zijn kat Masha. Ik kan niet anders zeggen dan dat hij dit op briljante wijze doet. De diepe band tussen mens en dier is moeilijk onder woorden te brengen, maar Caleb Carr lukt het. Als lezer leef je op diepe wijze mee met het leven van deze schrijver die zoveel van zijn kat houdt (en vice versa).

Er zijn inmiddels al heel veel boeken geschreven met als onderwerp de diepe band die tussen de mens en de kat kan ontstaan. Nu is dit sowieso een genre dat eigenlijk nooit verveeld. Maar deze roman biedt, naast een mooie en zeer diepgaande, en haast religieuze omschrijving van de kattenliefde, ook veel interessante feiten over de psyche en fysiologie van de kat. Zoals dat de spieren van een kat zijn opgebouwd uit snelle spiervezels, die de hele dag paraat staan om in actie te komen, zelfs als ze liggen; kattenkruid is wat de spieren tot rust kan brengen, en dat is wat katten zo blij maakt. Ook presenteert de schrijver interessante feiten over het gegeven dat een kat een half-gedomesticeerd dier is, en welke invloed dat heeft op zijn gedrag. Bijvoorbeeld - elke kattenliefhebber herkent dit - het eeuwige gemiauw voor een dichte deur terwijl ze er helemaal niet uit willen. Eigenlijk wil je kat gewoon dat de deur openstaat, om de grens tussen binnen en buiten te elimineren. De kat uit dit boek, een Siberische boskat, is als soort zelfs nog recenter gedomesticeerd, en het is interessant om te lezen welke gedragingen dat met zich meebrengt.

Het boek omschrijft het haast magische vermogen van katten om door te dringen in de menselijke psyche, waardoor ze ons op een haast bovennatuurlijke wijze begrijpen.
De schrijver zelf leert poes Masha bovendien begrippen als ‘vlakbij’, ’ver weg’ en ‘zo thuis’ om aan te communiceren. Als katteneigenaar kan ik beamen dat katten inderdaad beelden kunnen verbinden met klanken en zinnen. Tegelijkertijd gaat de schrijver soms wel heel ver in zijn overschatting de vermogens van zijn kat; ik heb hoog op van het intelligent vermogen van katten en nog hoger van hun instinct, maar dat een kat bij de eerste ontmoeting aanvoelt dat de medische geschiedenis van kat en mens in de toekomst parallel gaat lopen, lijkt me toch wat stug

Als enige minpunt van dit boek, voor zover dat al als minpunt gerekend kan worden, kan ik de bedroefde sfeer noemen. Het is grotendeels een verdrietig verhaal met nauwkeurige omschrijving van de wanhoop en het hartsverdriet dat het verliezen van een kat meebrengt. De schrijver vertelt intens over Masha en andere katten als ze spoorloos verdwijnen of sterven. Zo is er een heel heftige scène waarin een hond een nest kittens doodbijt. Maar wat dit weer goedmaakt is achtergrond van de natuur van noordoost Amerika, waar het boek zich afspeelt, met bossen, bergen, en de daarbij horende fauna met beren, coyotes en - tot grote ergernis van de schrijver - allerlei marmotten. Carr omschrijft dit levendig, en maakt dat je de grote augustusmaan aldaar graag zelf eens zou willen aanschouwen.

Schrijver Caleb Carr is vorig jaar overleden. Deze homage aan zijn feline metgezel is een niet alleen mooie afsluiting van zijn schrijverschap, maar zelfs de kroon erop. Voor zijn dood heeft hij gezegd dat hij hoopt dat mensen, na het lezen van dit boek, Masha als persoon zien. Zijn doel was om aan te tonen dat dieren onze gelijken zijn. Na het lezen van dit boek kan niemand ontkennen dat dieren wel degelijk emoties hebben, en liefde en gemis kunnen voelt. Zelf heb ik dit altijd al geweten, maar door dit boek heb ik op een dieper niveau begrip gekregen hoezeer mens en dier met elkaar gemeen hebben.

Dank jullie wel, Caleb en Masha!