Een hartstocht zo heet dat de aarde brandde

Een nieuwe roman van Jon Kalman Stefansson is altijd de moeite waard om naar de boekhandel te gaan. Het geknetter in de sterren is net vertaald door Marcel Otten, maar al in 2003 geschreven. Het lijkt erop dat hij autobiografisch is. In een interview vertelde de schrijver ooit dat hij vroeg wees was geworden en een zwijgzame stiefmoeder kreeg, waarna hij zijn toevlucht zocht in de boeken.

De roman bevat twee verhaallijnen, die in elkaar overlopen. Het begint met de ik-verteller die terugblikt op zijn jeugd in Reykjavik. Als zevenjarige verliest hij zijn moeder en krijgt hij tinnen soldaatjes, die hij ’s nachts tot leven laat komen. De dagen zijn ‘als naaktslakken’.

“Het zwijgen van de vrouw is als een gigantische oceaan die moeilijk over is te steken”.

Na een tijdje komt er ineens een vrouw uit zijn vaders slaapkamer: de stiefmoeder, die kille ogen heeft en weinig zegt. Hij leert de macht van het zwijgen kennen, maar heeft ook een rijke fantasie:

De reuzenschaar van de kapper knipt diep in de nevel van de tijd en de woning zweeft door het lege heelal als een planeet op zoek naar de zon.

Zo duikt hij verder terug in het verleden van zijn familie en staat hij uitgebreid stil bij het leven van zijn overgrootvader Jon. Deze wilde als jongeling een avontuurlijk leven leiden, maar ontmoette een succesvolle zakenman, die hem ervan overtuigde dat hij eerst moest werken om te sparen. Hij werd makelaar en boerde zo goed, dat zijn verlangen om te reizen werd onderdrukt. Om de zoveel tijd echter begon hij een drankgelag en verloor hij al zijn geld, tot hij beschaamd opkrabbelde. De ontmoeting met een hartstochtelijke zeventienjarige hield hem enige jaren in toom en hij stichtte een gezin, maar zijn voornemens om maat te houden hielden nooit stand.
Zijn vrouw legt het een tijdje aan met een kapitein en krijgt het advies om te scheiden, maar de liefde blijft:
“Zijn echte thuis zit in woorden; hij is wat hij op dat moment beweert en dan komen andere ogenblikken, andere woorden, een ander thuis.”

Deze roman leest gemakkelijker dan de andere boeken van Stefansson. Het aantal personages is beperkt, de structuur is minder complex en de hoofdstukken zijn kort. Er zijn weer mooie beeldende zinnen, er is de altijd aanwezige verwondering over het leven en de alom aanwezige natuur. Daarnaast valt opnieuw op de mildheid waarmee de schrijver zijn personages met hun zwaktes belicht. Misschien zit er wat minder diepgang in, maar het leesplezier is er niet minder om.