Verscheurde vrouwen

Het is voor vrouwen een gevecht van alle tijden: hoe combineer je je eigen wezen en ambities met je leven als moeder en vrouw-van? De Ierse dichteres en essayiste Doireann Ní Ghriofa schreef er haar prozadebuut over: Een geest in de keel, heel mooi vertaald door Caroline Meijer. Een verhaal over twee vrouwenlevens, de een in het nu, de ander uit de achttiende eeuw, met beiden ‘vrouwelijke teksten’, zoals in het boek als een mantra wordt herhaald.

Het is een prachtige en krachtige roman geworden. Het indringende verhaal van de hedendaagse hoofdpersoon, verscheurd tussen zorgen voor zichzelf en zorgen voor anderen, gecombineerd met het dramatische en vergelijkbare verhaal van de achttiende-eeuwse dichteres Eibhlín Dubh Ní Chonaill, zorgt op zich al voor een heerlijke leeservaring. In combinatie met de prachtige stijl, poëtisch en lyrisch, steekt deze roman ver uit boven de ‘gewone’ vrouwenverhalen.

‘Al mijn ochtenden verlopen min of meer hetzelfde’, constateert de hoofdpersoon aan het begin van het verhaal. Man naar zijn werk, haar jonge kinderen verzorgen, het huishouden doen. Met takenlijstjes probeert ze het overzicht te houden: ‘Het lijstje is zowel mijn kaart als mijn kompas.’ Zo sleept ze zich door de dagen, en de onderbroken nachten. Een leven dat in het teken staat van zorgen voor anderen, ‘een wervelwind van andermans behoeften.’ Een leven dat ondanks alle frustraties en het getob van de hoofdpersoon ook een soort zin in zichzelf heeft: als zij niet doet wat ze moet doen stort de wereld om haar heen in elkaar.

Was dit het hele verhaal geweest dan was het een min of meer gewoon verhaal over vrouwen en gefnuikte ambities. Verhalen die we al langer kennen, en hoe herkenbaar ook, niet zonder meer je enthousiasme als lezer opwekken. Maar Doireann Ní Ghriofa weet haar roman op een veel hoger niveau te tillen door de verbinding te leggen tussen haar eigen leven en het leven van Eibhlín Dubh Ní Chonaill. Schrijfster/componist van de Caoineadh Airt Uí Laoghaire,, de grootste Ierse klaag- en lofzang uit de achttiende eeuw, en een van de belangrijkste Ierse werken. De hoofdpersoon, al van kinds af aan gefascineerd door de Caoineadh, verdiept zich obsessief in leven en werk van haar historische voorgangster, en ontdekt zo troost, gelijkenis en mededogen. Het weet haar min of meer te verzoenen met haar verscheurde leven, en geeft haar ook een zetje om zich te 'vermannen' en een vervolgstap te nemen. Schrijven zal ze, ‘zonder woorden als ‘stofzuigen’ of ‘ lakens’ of dweilen’ of ‘kolven’. In plaats daarvan zal ik nieuwe woorden bedenken die ik dan achterna zal gaan.’

Het leven houdt niet op als je moeder, geliefde, rouwende bent. Je bent een mens met je eigen talenten, je eigen wensen, en wat er ook om je heen gebeurt: je eigen vrouwelijke tekst komt naar boven. Dat is de sterke en zeer overtuigend opgeschreven boodschap in deze roman. Wat een prachtboek.