Alle schapen van de wereld

Schapen, die wollige beesten met een hoog schattigheidsgehalte, die gezellig in de wei lopen te mekkeren. Niet het eerste waar je aan denkt als je de ‘geschiedenis van de wereld’ wilt beschrijven. De schrijfster Sally Coulthard deed dat wel, en schreef een boek vol over schapen en hun rol in de wereldgeschiedenis.

Sally Coulthard, een Engelse schrijfster die zo’n 25 non-fictieboeken op haar naam heft staan, vooral over natuurthema’s en duurzaamheid, weet wel raad met de schapen. Levend op het Engelse platteland, in een lieflijk decor van heuvels en schapen, werd zij geïnspireerd tot het beschrijven van alle mogelijke aspecten van deze dieren en de rol die zij speelden en spelen in de wereld. In 14 thematisch geordende hoofdstukken, met noten en een uitgebreid register, geeft ze een uitgebreide inkijk in de wereld van de schapen, en ze weet die wereld overtuigend te verbinden met de wereld van de mensen.

De verhalen die Sally Coulthard vertelt gaan over uiteenlopende schapenzaken, zoals de schapen en hun herders, de schapenhonden, de wolindustrie met hun mens- en schaaponterende omstandigheden, kinderversjes over schapen, het breien met schapenwol. Ze verweeft al deze thema’s met de geschiedenis van de mens zelf, op een overtuigende, natuurlijke manier. Zo beschrijft ze in het hoofdstuk ‘Het geschubde geheim van wol’ recent ontdekte, goed bewaarde graven van nomadische volkeren, meer dan tweeduizend jaar oud, waarbij de overledenen gekleed waren in prachtige schapenwollen gewaden. Hier verbindt ze vervolgens een betoog aan over het belang van wol voor de oude volken en culturen. In het hoofdstuk ‘De heer en mevrouw ‘Bo-peep’ gaat Sally Couthard in op de rol en de huisvesting van de herders en herderinnen door de eeuwen heen, waarmee ze tegelijkertijd de ontwikkeling van rurale economie naar industriële ontwikkeling kleur geeft. In het hoofdstuk ‘Schapen hebben dit alles betaald’ geeft ze de economische aspecten van het schaap weer. Kloosters die ongelooflijk rijk werden door schapen te houden, de wolexport die in de veertiende eeuw de helft van Engelands rijkdom uitmaakte, de wolhandelaren die hun winsten belegden in enorme landhuizen, en daarnaast enorme donaties gaven aan de kerk (de zogenaamde ‘wolkerken’). Zoals een wolhandelaar zei: ‘Ik dank God, en zal dat altijd doen, dat schapen dit alles hebben betaald.” De noten en het register maken de hoofdstukken nog sterker, omdat ze de lezer de mogelijkheid geven zich verder te verdiepen in de mooie schapenwereld.

Het zijn fascinerende verhalen, mooie thema’s, vol met feitjes, wetenswaardigheden, grappige anekdotes. Dat de schrijfster zelf veel plezier heeft gehad in het verzamelen van al deze kennis, en het overbrengen hiervan aan de lezers, is duidelijk: het plezier in schapen én het plezier in mensen spat van de bladzijden af. Je hoeft niet eens van schapen te houden om van dit boek te genieten (al is de kans groot dat je ze na het lezen van dit boek flink opwaardeert).