En al het zijn is tot niet zijn geschapen

Lykele Muus heeft in zijn tweede roman ‘We doen wat we kunnen’ een flink aantal levensthema’s bij de kop genomen. Vriendschap, liefde, de kwetsbaarheid van ouders, overspel, beslissingen over leven en dood, het is allemaal niet niks. Een verhaal over een vriendenstel die gezamenlijk een vakantiehuis in Zeeland bezitten en daar regelmatig samen verkeren. Twee echtparen met ieder een puberdochter. Ze leerden elkaar kennen via de zandbak, waar de dochters (de nadenkende Madelon en de extraverte Elisa) vriendschap sloten. De ouders sloten zich bij deze vriendschap aan. Maar het mag niet duren. De puberdochters krijgen een ongeluk met de quad waarin ze door een Zeelandse zoon worden rondgereden en vervolgens is de ene dochter in coma en de andere blijkt al snel een donorhart nodig te hebben. De twee stellen zien vervolgens hun onderlinge relatie en de relatie met het vriendenstel op scherp staan: ze hebben elkaar nodig om verder te leven, ook letterlijk: de ene dochter heeft het (donor)hart van de andere dochter nodig. Dat legt een bom onder onder de vriendschap en de onderlinge relaties, ook tussen de stellen.
Een boek met forse thema’s. Het vergt nogal wat van een schrijver om dit goed af te wikkelen. Lykele Muus heeft dit verhaal aanvankelijk als filmscenario geschreven, en dat is te merken. De relaties zijn nogal zwart-wit (het is moeilijk voor te stellen dat de twee stellen echt vrienden zijn, behalve als je je voorstelt dat ze een beetje schematisch op het witte doek verschijnen - dan zijn ze ineens prettig tegengesteld). De vriendschap tussen de dochters idem dito: op papier niet realistisch, maar als je er een filmbeeld bij bedenkt: ja, kan best. Met z’n allen in een huisje in Zeeland: op papier houden ze dat echt niet vol, maar als je filmbeelden van de Zeeuwse kust en een wat tuttig vakantiehuisje erbij kunt fantaseren: dan ziet het er okee uit. Dan het ziekenhuis, en de wanhoop van de ouders: een mooi beeld (maar op papier denk je: ‘Nou, zo gaat het niet,’). Een overspelscène : ja, past in de film, logisch. Maar als je terugleest denk je: huh? hoe kan dit gebeuren, ze hebben nog nooit eerder iets met elkaar gedeeld?.
Het is mij té filmisch, dit allemaal. Ik kan de personages niet volgen in hun redeneringen, ik vind de gebeurtenissen niet logisch, ik snap de onderlinge verhoudingen niet en ik kan me niet inleven in de dilemma’s die de personages moeten oplossen. Ik mis de beelden in de tekst.
De titel van deze recensie komt van een voorbije dichter, J.C.Bloem. Uit zijn gedicht Insomnia: ‘En het leven vliet gelijk het vlood, En elk zijn is tot niet-zijn geschapen.’. Het zijn woorden die we niet meer gebruiken, maar de betekenis is vast nog wel duidelijk. Lykele Muus sluit zijn roman af met een soortgelijke boodschap die in de laatste zin verpakt zit: ‘Alles begint altijd opnieuw, maar nooit als hetzelfde’. Ik denk dat die zin wél overkomt als dit boek eenmaal verfilmd wordt, maar als lezer ben ik niet overtuigd.

Ik geef dit boek twee sterren.