Confederatie dollars

Als je iets wilt weten over de Amerikaanse geschiedenis, in het bijzonder over de tegenstelling tussen de noordelijke staten en het zuiden, kun je vuistdikke historische werken lezen of de laatste roman van Carson McCullers - Klok zonder wijzers (1961)
Rechter Clane verlangt terug naar het nog oudere zuiden, inclusief de slavernij, tegelijk houdt hij op zijn manier van zijn zwarte huishoudster. Als zij de rechter verlaat omdat hij weigert de nieuwe papieren voor een vorm van sociale zekerheid in te vullen, mist hij haar gezang. Een nieuwe huishoudster is niet zo snel gevonden. Zijn kleinzoon vraagt zich openlijk af waarom er geen gemend onderwijs kan zijn. Clanes nieuwe secretaris Sherman, een halfbloed, drinkt stiekem op het pleintje uit de fontein voor de blanken. McCullers geeft met zulke details aan dat het tij niet te keren is. Maar het zal de rechter zijn tijd nog wel duren. Heimelijk verlangt hij terug naar de geconfedereerde dollar uit de tijd van voor de Burgeroorlog. (Een dergelijk verlangen naar een afgeschafte munt, komt ook vandaag de dag voor). Sherman draagt een geheim met zich mee. De rechter weet het. De kleinzoon vermoedt het. Alles komt uit. Daarnaast loopt het verhaal van de vriend van rechter Clane: J.T. Malone, een drogist die Coca-Cola schenkt in zijn zaak, zijn vrouw heeft er aandelen in. Malone heeft niet lang meer te leven. 'De stervende Malone was gevoelig voor de zonsopgang'.
De levens van Malone, de rechter, zijn kleinzoon en Sherman schuren langs elkaar.
McCullers laat in deze roman haar personages in hun waarde, al wipt ze wel heen en weer tussen de gedachten van de personages, dat komt af en toe onnatuurlijk over. Ze is sterk in zowel de landerigheid als het voortgaan van de tijd. Allen zijn eenzaam op hun eigen wijze. De rechter in zijn verlangen naar de oude glorie, de kleinzoon in zijn heimelijke liefde voor Sherman, Sherman zelf in zijn kennis van zijn achtergrond en zijn onmacht daar iets mee te kunnen doen. Bij Malone gloort pas op zijn sterfbed de liefde.
McCullers is wreed en liefdevol tegelijk. Zij schetst het leven van vier mannen(!) , inclusief een (toen) verboden vorm van liefde, die haar zelf niet vreemd was. Zij schreef deze roman in het veel vrijere New York maar wel over het leven in het Diepe Zuiden waar zij opgroeide. ( Ze kwam er als volwassen vrouw nooit meer, dat zal niet voor niets zijn geweest.) Klok zonder wijzers is een waardige en gedoseerde afsluiting van haar oeuvre.

Oorspronkelijke titel: Clock without hands, zorgvuldig vertaald door Molly van Gelder