The empire strikes back

Edinburgh is een chaotische en belegerde stad tijdens de G8 top in juli 2005. Na één van de vele diners naar aanleiding van deze topontmoeting komt een parlementslid om: ongeval, moord of zelfmoord? Als Rebus de zaak wil onderzoeken stuit hij op onwil van de autoriteiten in de persoon van SO12-commandant Steelforth. Dicht in de buurt worden sporen gevonden van drie moorden. Eén van de slachtoffers blijkt in dienst te zijn bij de Edinburghse godfather en Rebus’ Nemesis Gerald Cafferty. Siobahn Clarke krijgt de leiding van het onderzoek maar wordt verzocht niet al te actief te zijn wegens de top. Siobahn’s aandacht wordt echter afgeleid wanneer haar moeder tijdens een vreedzame massademonstratie het ziekenhuis in wordt geslagen en zij de schuldige te pakken wil krijgen. En hoe zit het met raadslid Gareth Tench die overal tegelijk blijkt op te duiken?
Ondanks alle moorden kan je gerust stellen dat het bijhorende recherchewerk en de sfeer tijdens de G8 top een zuivere bijrol krijgen toebedeeld in Gedenk de doden. Dit boek gaat over Rebus, Siobahn en Cafferty. Over hoe Cafferty op slinkse wijze tracht Siobahn voor zijn kar te spannen. Over hoe Siobahn versterkt uit deze confrontatie komt en over hoe Rebus een waardige opvolgster in haar vindt. De hele situatie deed me trouwens sterk denken aan de Star Wars-saga en hoe Luke Skywalker door Darth Vader verleid wordt om naar de dark side over te stappen maar door Obi-Wan Kenobi’s vaderlijke wijsheid daarvan weerhouden wordt. Maar het motief is natuurlijk vele malen eerder gebruikt o.a. in het werk van Shakespeare. De strijd tussen goed en kwaad is er een van alle tijden en een strijd die altijd op belangstelling kan rekenen.
Wagner’s Götterdämmerung behandelt ook zo’n groots thema. Rankin doet het natuurlijk op zijn vertrouwde manier, maar toch een beetje in de overtreffende trap: John Rebus is meer aan de fles dan ooit tevoren, is meer tegendraads dan ooit tevoren, trapt meer tegen de schenen dan ooit tevoren, is cynischer dan ooit tevoren... maar straalt in zekere zin ook meer berusting en zorg uit dan ooit te voren. Het sterk doorgedreven cynisme en fatalisme/anarchisme van Rebus benadert op sommige momenten misschien het niveau van slapstick (meteen het enig mogelijke negatieve punt van Gedenk de doden) maar anderzijds krijg je zo dialogen die stuk voor stuk vol dubbele bodems steken en die je gewoon voor het leesplezier allemaal minstens éénmaal herleest.
Rebus blijkt één jaar van zijn pensionering verwijderd te zijn. Jammer, jammer. Maar het boek eindigt met “Geen denken aan dat Rebus het erbij liet zitten. Nog lang niet.” En als dat al niet hoopvol genoeg is, blijkt steeds meer dat Siobahn over gelijkwaardig DNA? beschikt als Rebus. Persoonlijk kan ik het me trouwens niet inbeelden dat Rankin ooit boeken zou schrijven zonder cynische inslag.
Rebus’ aanstekelijke cynisme en Rankins’ schrijfstijl in het algemeen slagen er in om ernstige zaken te vermommen in een bedrieglijk lichtvoetige en aangenaam leesbare verpakking. Maar de boodschap blijft overeind. Meesterwerk!