De harde realiteit van een wereldverbeteraar

Karin Amatmoekrim (1976) werd geboren in Paramaribo, maar emigreerde als vijfjarige naar Nederland. In één van haar bekendste boeken, het autobiografische Het Gym, verhaalde zij over het leven van een Surinaams meisje op een verder overwegend witte school in Amsterdam. En ook in "De man van veel", het boek dat zij daarna schreef, speelt afkomst en hoe deze van invloed is op de onderlinge verhoudingen tussen mensen een zeer belangrijke rol.

Amatmoekrim maakt een gedurfde keuze door Anton de Kom, één van Surinames grootste helden, op te voeren als hoofdpersoon. Ze gaat zelfs nog een stapje verder door de focus niet te leggen op zijn hoogtijdagen, waarin hij iedereen die het nodig had – ongeacht geloof of afkomst – te hulp schoot, een periode die hem de bijnaam “Papa de Kom” opleverde. Nee, ze zoomt juist in op een veel minder bekende fase van zijn leven, waarin het hem helemaal niet goed ging: de drie maanden die hij doorbracht in een psychiatrische instelling wegens overspannenheid.

Doet zij met haar keuze afbreuk aan de grootsheid van Anton de Kom? Integendeel. Door de manier waarop zij hem portretteert in al zijn menselijkheid – als iemand die reflecteert op zijn eigen daden, twijfelt, wanhoopt zelfs, maar zich toch steeds blijft inspannen om de wereld te mooier te maken – draagt zij er enkel aan bij dat de lezer nog meer bewondering voor deze man voelt. Haar Anton de Kom is een man die ondanks de teleurstellingen die hij moest incasseren en de worsteling die hij moet doormaken om in het reine te komen met de onbedoelde gevolgen van zijn daden zich steeds opnieuw inzet om de leefomstandigheden van anderen te verbeteren, omdat dat is wat zijn moeder hem leerde:

"Doe goed en maak deze wereld mooier dan hoe je hem aantrof"

Deze manier van leven zorgt er niet alleen voor dat hij verbannen wordt uit zijn geliefde vaderland Suriname, maar kost hem ook bijna de liefde van zijn leven. En toch zet hij door.

Deze roman is niet alleen een verhaal over een man die het goede wenst te doen. Het is ook een ode aan de liefde. Aan de onverbrekelijke band tussen Anton de Kom en zijn vrouw Nel. Door hun keuze voor elkaar in een tijd waarin gemengde huwelijken een bijzonderheid waren, kozen zij bepaald niet voor de weg van de minste weerstand. Zo waren haar ouders fel tegen de verbintenis gekant en weigerde zijn zwager hem de hand te schudden. Maar ook binnen hun huwelijk speelde hun verschillende afkomst soms een (niet altijd gemakkelijke) rol. Op prachtige wijze weet Amatmoekrim echter weer te geven dat ook in tijden waarin ze ogenschijnlijk recht tegenover elkaar staan hun liefde standhoudt en hen uiteindelijk altijd verbindt:

"Hij was eraan gewend geraakt een buitenstaander te zijn, maar wanneer hij bij haar was bestond er niet langer een tweedeling. Dan ging het om twee mensen, Anton en Nel, zonder dat zijn afkomst of kleur een punt van discussie was."

Amatmoekrim tilt dit boek ver uit boven het gemiddelde heldenepos met een ééndimensionale supermens als hoofdpersoon. Haar "Een man van veel" toont iemand op het dieptepunt van zijn leven die ondanks alles de moed en wilskracht vindt om door te gaan met strijden voor hetgeen waarin hij in gelooft en om zich te verzoenen met de mensen van wie hij houdt die hij onderweg soms even uit het oog, maar nooit uit het hart, verloor.