Spion aan het eind van zijn carrière

Nat is een succesvol spion met een Europese achtergrond, die z'n geadopteerd land jaren trouw heeft gediend in het buitenland. Hij is terug gekeerd naar het Verenigd Koninkrijk, conform een belofte aan zijn vrouw Prue. Zij is een sociaal bewogen advocate, die hem in eerste instantie heeft geassisteerd in Rusland. Maar vanaf het moment dat het echtpaar een dochter kreeg, in Engeland is gebleven.

De relatie tussen Prue en Nat is prima, maar die tussen beide ouders en hun dochter is zeer problematisch. Behalve deze moeizame relatie, heeft Nat ook moeite met wennen aan een ooit koloniale mogendheid die nu gekozen heeft voor een Brexit, terwijl de voornaamste bondgenoot geleid wordt door Trump. Daarnaast hebben minder getalenteerde ambtenaren dankbaar gebruik gemaakt van Nat en zijn 'veldwerkers' en geven nu leiding aan MI6 en MI5.

Zij bieden Nat de keuze: ontslag na een uitstekende carrière, of leiding geven aan een sukkelend departement voor uitgebluste spionnen en moeilijk jong talent, waar MI6 niet goed weg mee weet. Slaagt Nat in het omvormen van dit kleine departement, dan strijkt iemand anders met de eer. Mislukt hij, dan is hij verantwoordelijk en staat hij zonder iets op straat.

Het leven als spion en leiding geven aan mensen in het veld, was Nats lust en leven. Na overleg met Prue, besluit hij dan ook te kiezen voor een aantal jaren saai en vervelend bureau-werk. Als "spion buitendienst" krijgt hij te maken met een raar groepje malloten en raakt verstrikt in bureaucratie en geheime missies.

Uiteraard verloopt niets zoals Nat had verwacht. Het begint pas goed fout te lopen, als hij in zijn club in Battersea uitgedaagd wordt door een halve gare nerd, die hem absoluut wil verslaan in een partijtje badminton.

Deze thriller is anders dan de serie waarmee de meer dan tachtig jaar oude Le Carré zijn naam vestigde. De boeken die wereldberoemd zijn, waarin Smiley en zijn mensen het opnemen tegen Karla en Russische tegenstanders tijdens de Koude Oorlog.

Dit is een contemporaine thriller die zich grotendeels afspeelt in een Verenigd Koninkrijk dat zich los maakt van een Verenigd Europa, terwijl het samen met die Europese landen het hoofd moet bieden aan het Rusland van Putin en moet schipperen met het Amerika van Trump.

Nat is duidelijk van een oudere generatie, die probeert met zijn ervaring en 'beroepsdeformatie' jongelui die hij mag, te behoeden voor fouten en te beschermen tegen een oude, gevaarlijker geworden vijand. Uiteindelijk lukt hem dat met moeite en dankzij Prue. Met haar onvoorwaardelijke en onontbeerlijke steun, zet Nat een laatste, wanhopige operatie op touw.

Waren zijn eerdere Koude Oorlog thrillers bloedserieus; ik kan me niet herinneren gelachen te hebben bij het lezen van "Spion aan de Muur", "Edelman, bedelman" of "Smiley's People". In deze thriller deden mij bepaalde situaties en personages (persiflages) hard lachen. Maar let op: deze op het oog onderhoudende thriller met af en toe hilarische momenten, heeft een dubbele bodem.

Hier is een heel woedende auteur aan het schrijven, die zijn kwaadheid over wat er gebeurt en is gebeurd in zijn land, de Verenigde Staten, Europa en Rusland heeft weten om te buigen in een verhaal dat niet alleen een spannende thriller is, maar bol staat van de kritiek. Er is niet alleen kritiek op het Amerika van Trump. De kritiek is vooral gericht op het Engeland van de Tory Party, verwende rijken en met name Boris Johnson en diens Brexit kliek.

Hier voelt een oplettend lezer de pijn, woede, machteloosheid van een ambtenaar en voormalig spion, met als alter ego Nat, die zijn land en haar bondgenoten heeft gediend en er vervolgens getuige van is, hoe alles vernietigd wordt door een groepje hopeloze omhoog gevallen amateurs en een Rusland dat veel kwaadaardiger en gevaarlijker is, dan het tijdens de Koude Oorlog was.