Tussen waan en werkelijkheid

Wie literatuurwetenschappen studeert, wordt zelf meestal geen literator. De Duitse schrijfster Melanie Raabe (1981) is een uitzondering op die regel. Raabe is een kunstenares met de pen die haar prachtige taalgebruik volledig in dienst heeft gesteld van de thriller. Met De val en De waarheid schreef zij wereldwijde bestsellers. Haar nieuwste spannende boek is De schaduw.  

Hoofdpersoon is de 34-jarige gescheiden journaliste Norah Richter die van Berlijn naar Wenen verhuist om het verleden achter zich te laten. Zij gaat werken bij een tijdschrift dat veel aandacht wil besteden aan onderzoekjournalistiek. Een kolfje naar haar hand. Maar Norah voelt zich eenzaam en ontheemd. Een toestand die er niet beter op wordt als een zwerfster haar op straat toeschreeuwt: ‘Op 11 februari zal je op het Prater een man met de naam Arthur Grimm doden. Met een goede reden en uit vrije wil.’ Het is een datum waarop eerder in haar leven, een niet nader benoemde, catastrophe heeft plaatsgevonden. Gebiologeerd door de onheilspellende boodschap, probeert Norah de verblijfplaats van de zwerfster te achterhalen. Tevergeefs.  

Intussen vinden er tal van gebeurtenissen plaats die Norah doen twijfelen aan haar geestelijke gesteldheid. Haar bovenbuurvrouw Theresa lijkt als twee druppels water op een jeugdvriendin die zelfmoord heeft gepleegd. Er zijn dingen uit haar appartement gestolen en ze vindt voorwerpen die niet van haar zijn. Ze wordt geconfronteerd met een Tarotkaart die de dood aankondigt en een affiche die meldt: ‘De dood lacht ons allemaal toe.’ Iemand probeert haar deur open te maken en ze merkt dat ze wordt bespioneerd. Ze krijgt berichten van een onbekende op haar telefoon. Bovendien wordt ze bedreigd door iemand die zich Grimm noemt. Het is een onafgebroken aaneenschakeling van kleine onheilspellende zaken, die de paranoia van Norah versterken. Bovendien komt de elfde februari steeds dichterbij en levert het onderzoek naar de mysterieuze Grimm niets op.  

De sfeer die Raabe weet op te roepen is er een van grenzeloze troosteloosheid. Wenen is een grauwe en afwijzende stad. Het regent continue, de straten zijn leeg, het is koud, het asfalt is donker en de etalages zijn gebarricadeerd. Raabe beschrijft alles zeer gedetailleerd met de bedoeling de eenzaamheid en emotionele onbalans van Norah te versterken. Norah is naar Wenen gekomen om het verleden te ontvluchten, maar in haar onzekerheid krijgt ze steeds meer het gevoel dat het heden wordt ingehaald door het verleden.  

Raabe weet beetje bij beetje de spanning op te voeren, een mechanisme dat ze perfect beheerst. Alleen de verteltruc, waarbij informatie pas in een later stadium meegedeeld wordt, werkt storend. Zo wordt er steeds gesproken over een catastrophe zonder dat verteld wordt wat die catastrophe precies is. Pas 70 pagina's later komt de lezer dat te weten. Zo zegt een jongetje in de metro iets tegen Norah en komt de lezer pas veel later te weten wat hij zei. Het aantal voorbeelden van deze uitgestelde informatie is eindeloos. Het doel is uiteraard de spanning te verhogen, maar deze opvallende verteltechnische truc wekt louter irritatie op.  

Raabe heeft met De Schaduw opnieuw een ijzersterke psychologische thriller geschreven. De protagonisten zijn grondig uitgewerkt en de duistere sfeer is adembenemend beklemmend verwoord. Door de vele uitgestelde informatiemomenten is De Schaduw minder briljant dan De val en De waarheid. Maar de extreem ingenieuze plot maakt veel goed.