Spannend maar vlak boek

Gerlof Leistra is een van de meest toonaangevende misdaadverslaggevers van Nederland. In 2003 schreef hij samen met Paul Nieuwbeerta Moord en doodslag in Nederland (over de periode 1992-2001). In Elsevier publiceert hij jaarlijks een uniek overzicht van alle levensdelicten in ons land. Zijn laatste wapenfeit: Op leven en dood, met als subtitel ‘Wie is wie in de Nederlandse onderwereld’.

Met name de subtitel van Leistra’s boekje (Wie is wie?) doet vermoeden dat het hier om een soort misdaadencyclopedie gaat. Alfabetisch, keurig gerangschikte namen en feiten. Niets is minder waar. Gerlof Leistra is weliswaar een journalist die gefascineerd is door achtergronden, omstandigheden en feiten van moord en doodslagen in Nederland, maar hij heeft toch een leesbaar boek willen schrijven.
Dat is hem zonder meer gelukt. Op leven en dood biedt een bloedstollende inkijk in de harde wereld van de georganiseerde misdaad. Alle grote jongens worden in aparte hoofdstukken besproken: Klaas Bruinsma, de eerste maffiabaas, Etienne Urka, Cor van Hout (Flipper), Willem Holleeder, Sam Klepper en Johnny Mieremet (het duo Spic en Span), Henk Orlando Rommy (alias de Zwarte Cobra), het kopstuk Mink Kok, Stanley Hillis (alias De Oude), de Hakkelaar, drugsbaron Zwolsman, Willem Endstra en tal van anderen, waaronder de gangsterliefjes en grote onbekenden. Op overzichtelijke wijze wordt beschreven welke criminelen met elkaar bevriend zijn/waren, wat voor zaken ze deden, waarom ze elkaar hebben verraden en waarom ze geliquideerd zijn. Hij beschrijft de opkomst van de nieuwe generatie drugsbaronnen die gewelddadiger zijn dan hun voorgangers. Ze zijn meer internationaal georiënteerd en hebben zoveel geld en relaties dat zij mensen op hoge ambtelijke posten om kunnen kopen. Steenrijk en volslagen paranoia.

Gerlof Leistra sprak voor zijn boek met topcriminelen, advocaten, rechercheurs, officieren van justitie, vastgoedhandelaren en wetenschappers. Hij volgde alle megazaken van de afgelopen jaren op de voet. Maar ondanks zijn enorme research blijven er toch veel zwarte gaten over. Naast de geverifieerde informatie die Leistra gebruikt, is hij toch ook genoodzaakt geweest om delen van zijn verhaal te baseren op citaten van criminelen (b.v. uit  kranten). Nu is het een publiek geheim dat criminelen liegen dat het gedrukt staat als het hen zo uitkomt. Hun beweringen of statements hebben derhalve slechts een beperkte waarde en kunnen al helemaal niet als bewijs dienen. Tevens ziet Leistra zich af en toe genoodzaakt om de woorden “zou” en “volgens” van stal te halen. “Volgens van der Bijl had Holleeder zeven of acht moorden gepleegd” en “Van der Bijl zou door Holleeder in elkaar zijn geslagen.”, “Holleeder is slim. Volgens justitie had hij Moszkowicz volledig in de tang.” Dat betekent dat Op leven en dood een groot suggestief karakter heeft, waarbij vermoedens en onbewezen stellingen en uitspraken hand in hand gaan met de realiteit. Aan de lezer te beoordelen “Wat is waar en wat niet?”  

Voor diegenen die, net als de liefhebbers van horror, op onverklaarbare wijze gebiologeerd worden door moord en doodslag, door verziekte geesten van gewelddadige misdadigers, door vrienden die elkaar zonder scrupules afmaken, die zit helemaal goed. Op leven en dood is een duizelingwekkend luguber verslag van de uitwassen van onze maatschappij. Het geeft een helder inzicht in het doen en laten van steenrijke en volslagen paranoïde criminelen. Vlot en pakkend geschreven, maar ondanks de gedegen research af en toe riekend naar sensatiezucht.