Verrassende lichtheid

Akwaeke Emezi (1987) is een Nigeriaanse auteur die als tiener naar de VS verhuisde om te studeren. In 2018 verscheen hun debuutroman Freshwater (over twee maanden eindelijk in Nederlandse vertaling, Zoetwater), in 2020 gevolgd door The Death of Vivek Oji, recent vertaald naar De dood van Vivek Oji door Adiëlle Westercappel, en vorig jaar door het vooralsnog onvertaalde You Made a Fool of Death with Your Beauty. Emezi heeft ook twee, eveneens (nog) niet naar het Nederlands vertaalde Young Adult-romans gepubliceerd.

De dood van Vivek Oji gaat over de aanloop naar en de nasleep van de gebeurtenis waar de titel naar verwijst. Vanaf het moment van Viveks geboorte lijkt het al mis te gaan en dat culmineert uiteindelijk in het moment waarop zijn moeder hem dood, gewikkeld in een lap stof, bij de voordeur vindt. Terwijl de rest van de familie en zijn vrienden vastbesloten lijkt om geen vragen te stellen bij zijn overlijden, bijt zijn moeder Kavita zich vast in het mysterie.

De roman opent met een zin die je meteen het verhaal in sleurt:

'De markt brandde af op de dag dat Vivek Oji stierf.'

Van daaruit ontvouwt de geschiedenis zich vanuit verschillende perspectieven. Op de achtergrond spelen er allerlei andere relationele problemen, maar het leven en lot van Vivek blijft altijd op de voorgrond. Hij had gemakkelijk een kleurloos personage kunnen zijn wiens dood slechts dient om het verhaal in gang te zetten. Gelukkig brengt Emezi deze bijzondere, dynamische, zachtaardige – te zachtaardig, volgens zijn vader - persoonlijkheid op tedere wijze tot leven, waardoor het gat dat hij achterlaat in de levens van de mensen die van hem hielden des te tastbaarder wordt. Hij is werkelijk schitterend in zijn aanwezigheid én afwezigheid. Ook de andere personages worden weelderig weergegeven: hier zijn geen karikaturen of platte karakters te bekennen.

Vanaf het begin schemert de ware toedracht van de dood van Vivek subtiel door in de roman. Dat is een van de redenen dat het gegraaf van Kavita nergens vervalt in de vertrouwde, ietwat banale groeven van een detective. Een andere reden is dat de auteur er duidelijk bewust voor kiest om dicht bij het verdriet van de nabestaanden te blijven, in plaats van de focussen op het mysterie-element. De verschillende manieren waarop rouw tot uiting komt, vooral binnen de loyale vriendengroep van Vivek, is buitengewoon ontroerend beschreven in zijn oprechtheid en onvoorwaardelijkheid.

‘Hij was niet van u,’ gromde Somto, en ze keken haar allemaal ontzet aan. ‘U praat steeds over hem alsof hij van u was, alleen maar omdat u zijn moeder was, maar dat was niet zo. Hij was van niemand, alleen van zichzelf.’

De keuze voor deze benadering en de eenvoudige structuur van de voornaamste verhaallijn is verstandig en doeltreffend. Het onderwerp is al heftig van zichzelf; met een soortgelijk plotverloop zou de roman hoogstwaarschijnlijk loodzware kost zijn geweest. Nu roept Emezi precies de juiste hoeveelheid emotie op door de lezer met verrassende lichtheid door het beladen materiaal te helpen navigeren.

In wezen is De dood van Vivek Oji een simpel verhaal over een gecompliceerd onderwerp. Uiterst behendig wekt Emezi het titelpersonage in al zijn glorie tot leven zodat zijn tragische einde vervolgens des te harder aankomt. Het resultaat is een bestaan dat beklijft, net als deze roman.