oorlog kent alleen maar verliezers

In oorlog - Arend van Dam
Het nieuwste boek van onze favoriete geschiedenisdocent en -schrijver Arend van Dam heeft de simpele titel In oorlog. Samen met Mireille Bregman, die tijdens haar studie veel over oorlogen leerde, ging hij op pad. Ze hielden interviews en bezochten musea. Dat resulteerde in 33 verhalen over oorlog en krijgskunst. Geen vrolijke verhalen, maar misschien helpen ze om een beter idee te krijgen van wat er in de wereld gebeurt.

Krijgskunst: de wetenschap achter het voeren van oorlog. Want oorlog is een onderwerp waar veel onderzoek naar gedaan wordt. Waarom lossen twee landen een probleem niet samen op? Wanneer noem je iemand een vijand? Wat leren we van het verleden? Wat is eigenlijk het doel van oorlog?

Veel kinderen zijn nieuwsgierig naar oorlog. Ze begrijpen het niet, maar ‘spelen’ het wel vaak na, op straat of in computerspelletjes. Het komt terug in het jeugdjournaal of in nieuwsberichten op school. Het is eng, verdrietig, maar gelukkig ook ver-van-je-bed. Veel kinderen in Nederland weten gelukkig niet hoe het is om in een oorlog te leven. De laatste jaren worden veel kinderen met het begrip oorlog geconfronteerd door kinderen uit Oekraïne die bij hen in de klas komen. Of uit Syrië, Afghanistan of nog meer landen waar de oorlog maar niet stopt.

Deze kinderen schrikken van harde knallen tijdens oud & nieuw, zijn vaak continu bang en onzeker, hebben onverwerkte trauma’s. Het is niet uit te leggen dat oorlog bestaat, het heeft hun leven onuitwisbaar getekend.

Dit nieuwste boek van Arend van Dam is dan ook niet bedoeld om oorlog te begrijpen of te accepteren: Van Dam kijkt er zoals altijd met een historische bril naar. Want oorlog bestaat al bijna zolang als de mens leeft. Hoe meer mensen er op onze aarde rondlopen, hoe meer kans er is dat ze ergens ruzie over krijgen.

Al in 2200 voor Christus waren het de Akkadiërs die met wapens hun grondgebied verdedigden. Ze wilden geen indringers, dit vruchtbare land was van hen! Zo gaat Van Dam verder met nog veel meer oorlogen die in chronologische volgorde worden beschreven in fijn opgebouwde teksten van zo’n 2-3 pagina’s zoals we die van Arend van Dam gewend zijn. Met een betrokkenheid en een nieuwsgierigheid die aanstekelijk werkt. Deze keer weer met een andere illustrator dan de boeken Lang geleden… en In een land hier ver vandaan (Alex de Wolf). Ik vind deze illustraties ook erg mooi en iets ‘volwassener’.

Zoals gezegd is de schrijfstijl van Van Dam aanstekelijk. Het is echt zo duidelijk dat hij geniet van de ontdekkingen die hij tijdens de research en het schrijven deed. Hij gebruikt veel boeiende en uitdagende woorden waarvan je de betekenis uit de context kunt halen, maar die ook worden uitgelegd (zoals biremen en quinqueremen).

De conclusie na het lezen van dit boek is toch ‘oorlog kent alleen maar verliezers’. Als het geen mensen zijn, dan wel dieren (de olifanten van Hannibal!), het klimaat, het onderwijs, de mensenrechten… alles wordt slechter door oorlog.

Gelukkig is er dit fraaie boek. Aanrader voor het onderwijs en voor thuis. Om voor te lezen vanaf 8 jaar of om zelf te lezen vanaf 9 jaar.