Bizarre verhalen om te overleven

“Grappen voor de schutters” bestaat uit veertien verhalen, geschreven vanuit een jongen die in een oorlogsgebied opgroeit. De verhalen zijn stuk voor stuk absurdistisch en onrustbarend. Een aantal verhalen heeft een humoristische intonatie, maar minder dan de titel van het boek verondersteld. Wel getuigen de verhalen van een grote mate van fantasie bij de schrijver. Zijn de personen en gebeurtenissen in het boek realistisch of staan ze symbool voor oorlog en het verlangen naar vrede. Zeker is dat de jongen om zich heen kijkt en dat wat hij ziet op de een of andere manier moet zien te verwerken. De hoofdrolspelers in de verhalen hebben bijna geen van allen een naam, alsof de schrijver wil aantonen dat iedereen dit zou kunnen overkomen. In oorlogstijd kan je je emoties beter niet tonen en op bewondering van een kleine jongen voor de schutters na zijn die dan ook haast niet te vinden in de verhalen. Vanuit een zekere afstand bekijkt de schrijver de oorlog en vervormt de gruwelijke werkelijkheid in brokjes, die voor hem, en daarmee voor de lezer, behapbaar moeten zijn.

Het is geen boek om in een ruk uit te lezen. Beter is het om een verhaal te lezen en, wellicht na meerdere keren lezen, proberen te doorgronden of er een diepere betekenis is en wat de schrijver kan bedoelen. Hierdoor zullen lezers, vanuit hun eigen achtergrond en ervaringen, de verhalen mogelijk verschillend interpreteren.
Op zich zijn het boeiende verhalen, maar vaak zo bizar en absurd én met onverwachte wendingen dat het geen boek voor een breed publiek is.
De aanbevelingen door onder andere The Guardian en de gewonnen prijs zorgen ervoor dat de verwachtingen voor dit boek hoog gespannen zijn, helaas lukt het de schrijver niet die verwachtingen helemaal waar te maken. Dit komt mede door zijn fragmentarische schrijfstijl, het gevoel dat de verhalen niet af zijn en de te vreemde (of vervreemdende) humor.

Als kind van vluchtelingen groeit de Palestijnse Mazen Maarouf (1978, Beiroet) op in Beiroet. Hij werkte daar jarenlang als leraar schei- en natuurkunde. Als journalist en auteur wordt hij met de dood bedreigd en vlucht hij naar IJsland. Ook werkt hij als vertaler.
Van hem verschenen drie dichtbundels en de verhalenbundel “Grappen voor de schutters”, waarmee hij op de longlist van de Man Brooker International Prize 2019 stond en waarvoor Maarouf de Al-Mutaqa Prijs won. Het boek is inmiddels in meer dan 10 landen vertaald en uitgegeven.