Goede inleiding tot stoïcijn

Om de grootste misvatting meteen uit de weg te ruimen: wat in de volksmond stoïcijns zijn wordt genoemd, heeft weinig te maken met emotieloos zijn. De definitie: ‘niet snel geestelijk uit je evenwicht te brengen’ komt in de buurt. De volledige betekenis is echter vele malen groter en dat laten auteurs Massimo Pigliucci en Gregory Lopez de lezer op een uitstekende manier ervaren. Door de inleiding van Handboek voor de moderne stoïcijn te lezen, wordt de essentie van het stoïcisme meteen duidelijk. Lijden wordt veroorzaakt door het streven naar dingen die niet volledig in onze macht liggen. Middels dit werkboek, een complete cursus in boekvorm, wordt de lezer uitgedaagd een evenwichtiger mens te worden.

Filosofie kan niet slechts een theoretische aangelegenheid zijn. Het geleerde moet in de praktijk gebracht worden oftewel ervaren worden. En dus staat het handboek vol met 52 oefeningen, voor iedere week van het jaar één. Zo leer je stoïcijns zijn, met als belangrijke taak: stoppen met streven naar zaken die je niet in de hand hebt. De opgaven zijn gestructureerd rond drie aandachtsgebieden: streven, handelen en instemmen. Het uitgangspunt is een situatie of lastige kwestie, gevolgd door een klassieke tekst van een vooraanstaand filosoof (Seneca, Marcus Aurelius, Epictetus) met toelichting en praktische oefening. Als afsluiting volgt nog een evaluatie, uiteenzetting van de voordelen en een wekelijkse terugblik.

Auteurs wenden zich rechtstreeks tot de lezer, soms in de gebiedende wijs. Dat is net het zetje dat nodig is om in actie te komen. Het geheel is helder geschreven zonder wollig taalgebruik. Kennis van de filosofische begrippen is niet nodig, deze worden kort en bondig uitgelegd in de tekst en minimaal gebruikt. De (veelal schrijf-)oefeningen zijn enorm gevarieerd en vragen om aardig wat inspanning en reflectie. Opdrachten kunnen confronterend zijn:

‘Denk erover na of je iemand weet die zich in een vergelijkbare situatie als de jouwe wél naar behoren zou hebben gedragen’

Of:

‘Welke persoon bewonder je en beoordeel je stemming bij het doen van deze oefening’

Door de opdrachten daadwerkelijk uit te voeren krijg je toegang tot onbewuste processen in jezelf.

Hoewel het geheel uiterst toegankelijk is, brengt het je zo nu en dan uit je evenwicht. En dat is juist de bedoeling. Om karakter en standvastigheid te sterken moeten we onszelf dingen ontzeggen. Om aan veerkracht te winnen zullen we ons vrijwillig moeten blootstellen aan lichamelijke ongemakken. Aan het eind kijken we anders naar problemen en leren we het juiste perspectief zien, oordelen we minder of niet, kunnen we beter omgaan met verlies en zijn we efficiënter geworden. Daar moet wel enig doorzettingsvermogen voor aan de dag gelegd worden en geoefend worden

Handboek voor de moderne stoïcijn heeft een prettige opbouw en geeft een levendige uiteenzetting in deze denkwijze. Dit in tegenstelling tot de meestal taaie filosofische literatuur. De auteurs zijn erin geslaagd deze levensfilosofie naar de tegenwoordige tijd te vertalen. Veel van wat er later is gekomen aan persoonlijke ontwikkelingstechnieken is hierbij vergeleken een herhaling van zetten.