Oorlog brengt meer schade dan je denkt...

Johan Faber won met het boek De veteraan in 2015 de Dioraphte prijs. Het boek, een verhaal over oorlogsveteraan Meindert, werd door jongeren beoordeeld als beste oorspronkelijk Nederlands boek in 2015. De titel doet vermoeden dat het verhaal over een oude soldaat gaat, maar niets is minder waar. Faber weet met De veteraan het trieste verhaal van de 29-jarige Meindert, een jongen die in Afghanistan heeft gevochten.

Meindert woont in Neerloo, een dorpje waar een meisje – Mieke – verdwijnt. Al snel wordt hij in verband gebracht met de verdwijning. Hij zou meer contact met haar gehad hebben. Maar hij kan het niet gedaan hebben, want hij is een ‘oorlogsheld’. Hij heeft de levens van zijn medesoldaten in Afghanistan gered. Toch ontstaan er steeds meer verdenkingen richting Meindert. Ondertussen speelt het ‘verleden’ een steeds grotere rol in het leven van Meindert. Heeft hij echt niets met de verdwijning te maken?

Faber weet een gevoelige snaar te raken met dit boek. Hij bouwt het oorlogsverhaal rondom Meindert op perfecte wijze op. De lezer krijgt stukje bij beetje meer informatie over het verleden van Meindert. Pas aan het eind van het verhaal weet de lezer precies wat er gebeurd is. Tegelijkertijd nemen ‘de klachten’ van Meindert in de loop van het verhaal toe. De pijn, de herinneringen, het verdriet en de ‘gekte’ worden steeds erger; dit is voelbaar voor de lezer. Faber weet de lezer hiermee te raken!

De jeugdige leeftijd van de soldaat en zijn compagnons (onder andere Menno) maakt indruk. Waar de lezer in het begin te maken denkt te hebben met een oudere oorlogsveteraan, wordt na een tijdje duidelijk dat het om een 29-jarige jongen gaat. Dat heeft effect. Het verhaal gaat niet over de Tweede Wereldoorlog, maar over de oorlog in Afghanistan, bij menigeen bekend. Juist dat gegeven maakt het boek uniek, haalt het onderwerp naar de lezer. Meindert en Menno vertolken de ‘gevolgen’ van de ‘oorlogshelden’, laten zien “wat oorlog met je doet”. Faber heeft dit op indrukwekkende manier duidelijk gemaakt.

“Er is veel geweld op de wereld, u heeft er geen idee van. Hier in Neerloo zijn we vergeten wat het is, oorlog. Iedereen die erover kan meepraten is oud, niemand luistert nog naar die mensen. Maar ik heb het gezien. Ik heb de verveling gevoeld. Het gebrek, de vermoeidheid, de stank, de hitte.” Faber weet met deze woorden de kern van het probleem te raken. Meindert raakt in het verhaal steeds verder van de wereld, wordt in de ogen van de lezer steeds gekker. De lezer kan zich steeds minder identificeren met de zieke jongen. Echter, het laatste stuk van het boek maakt veel duidelijk. De essentie van het verhaal komt naar voren, via de woorden van Meindert.

De opbouw van het verhaal is lastig, maar zeker van meerwaarde voor het begrip. Meindert schommelt tussen heden en verleden en neemt de lezer hierin mee. De gebeurtenissen met Mieke, het verdwenen meisje, worden afgewisseld met flashbacks naar Meinderts jeugd en naar de periode in Afghanistan. Dit zorgt voor begrip. Begrip voor Meinderts gedrag naar Mieke, begrip voor zijn gedrag richting Menno en begrip voor zijn angsten.

Faber gaat in De veteraan verder dan het beschrijven van een mooi of indrukwekkend verhaal. Hij toont de gevolgen van de oorlog niet alleen aan de lezer, hij maakt de lezer lotgenoot. Oorlog maakt meer kapot dan je lief is, dit boek toont het.