Een gemengd genoegen

In het onderhoudende en leerzame De Wonderen van de heilbot, dagboek 1997-2002, beschrijft Oek de Jong de worsteling om Holwerda's Kind te schrijven. Worsteling: want momenten van bevlogenheid en luciditeit werden onderbroken door perioden van twijfel, lethargie en andere schrijfblokkades.

Als je een boek over het schrijven van een boek leest, dan wil je uiteraard ook de vrucht van al dat geworstel lezen. Dat heb ik zojuist gedaan. Het was een gemengd genoegen.

De dreigende proloog met het tienjarige meisje Lin en vader Hokwerda is ijzersterk. Vervolgens wordt de ontbrandende liefdesrelatie tussen de ontluikende Lin (nu twintig) en de hanige mannetjesputter Henri met meeslepende passie beschreven. Deze eerste honderd pagina’s zijn fijn leesvoer. Ook het verloop van de relatie in de loop van enkele jaren, in de volgende honderd pagina’s, kan nog boeien, hoewel het veel herhaling van handelingen en gedachten kent.

Dan gaat de relatie uit. Lin krijgt wat met de intellectuele, uit een gegoede familie komende Jelmer. Hij is de tegenpool van de vurige, volkse Henri. Een goede vangst volgens de moeder en zus van Lin, en ze doet ook echt wel haar best er wat van te maken, alleen kan ze Henri niet vergeten. De Jong wijdt hier tweehonderd pagina’s aan. Maar het sleept, komt te bedacht over, raakt niet. Nu kun je zeggen: dat is precies hoe Lin de relatie onderging; de schrijver wilde je het laten voelen. In dat geval: touché.

Tot slot volgen er nog vijftig pagina’s naar de onvermijdbare dramatische ontknoping in een wat vlotter tempo. Maar de gedachte blijft: had deze roman niet met de helft van het aantal woorden afgekund?

Bijzonder vond ik het wisselend perspectief. Het verhaal wordt grotendeels vanuit Len beschreven, maar een enkele keer wordt overgesprongen naar Henri of Jelmer, soms voor een paar regels, soms voor meerdere pagina. Hierdoor verschaft De Jong zich de gelegenheid te laten zien hoe niet uitgesproken gedachten en gevoelens de partners uit elkaar drijven. Het helpt de personages beter te begrijpen, en vaak gaat de sprong van perspectief heel soepel. Toch voelt het een beetje onnatuurlijk, een beetje als valsspelen. Of zit ik te vastgeroest aan conventie?.

De psychologie achter het gedrag van Len en Henri, bij beiden terug te voeren op een moeilijke omgang met hun vader in hun jeugd, komt goed uit de verf zonder dat het wordt voorgekauwd.

Oek de Jong worstelde met het schrijven van dit boek. Ik worstelde tijdens het lezen. Momenten van vervoering, momenten van lethargie. Toch had ik het niet willen missen.