Een intense zomer

Stephan Enter wil met dit verhaal aandacht vragen voor de geschiedenis van de Molukkers in Nederland. Vrijwel iedere volwassene in Nederland kent of herinnert zich de treinkapingen en dat is vrijwel het enige waar over geschreven is. Enter wilde dit nu eens doorbreken en de achterliggende problematiek tussen de Nederlandse overheid en de Molukkers voor het voetlicht brengen. Dat is op zijn zachtst gezegd aardig gelukt!

Die titel 'Pastorale' dekt de lading helemaal.Met een ontzettend verfijnd oog voor landschap en natuur maar ook voor de gedragingen van de mens wordt alles zo gedetailleerd omschreven dat je het voor je ogen ziet gebeuren. Daarnaast past de verwijzing naar de herder als het spreekwoordelijke jasje. Voor hoofdpersonage Louise is dat God en voor meneer Matupessy is dat koningin Wilhelmina (beiden worden, of beter voelen zich, in de steek gelaten door hun herder).
Het belangrijkste thema in dit boek ligt niet in vrijheid maar meer in wortels en '"ontworteling". Jonkie, de zoon van meneer Matupessy, staat voor het wortelen van de tweede en derde generatie Molukkers in Nederland, zij zijn hier geboren. Alleen zijn vader is nog vast overtuigd van de echte wortels die voor hem in Ambon liggen. Jonkie gehoorzaamt alleen goed in het bijzijn van zijn vader maar ondertussen heeft hij zich enigszins gemengd in de Nederlandse gemeenschap wat betreft roken, drank en drugs, gaat hij naar een Nederlandse school. Het andere hoofdpersonage Oscar, broertje van Louise, aan de andere kant overschrijdt de onzichtbare grenzen tussen de Molukkers en de dorpelingen als een van de eersten nadat hij huiswerk langs moet brengen bij Jonkie en kennis maakt met zijn familie. Het voorzichtige begin van een inmenging in elkaars leven van Nederlanders en Molukkers. Matupessy is het gezicht van de eerste generatie Molukkers die langzaamaan uitsterft, de echte ontwortelden want in het huidige Ambon kunnen ze ook niet meer leven.
En dan is daar Louise, in de andere verhaallijn, die zichzelf langzaam aan het 'ontwortelen' is van haar geloof. Een paar prachtige omschreven en goed doordachte voorbeelden hiervan:
'Religie, dacht ze, was een mentale kooi met tralies die voor de gevangenen onzichtbaar bleven - je zag ze alleen van buiten, wanneer het je op de een of andere manier was gelukt eruit te stappen.'
Of tijdens een kinderdienst:
"Nu zag ze het beter dan ooit: hoe al die opengesperde keeltjes druppel na druppel het gif ontvingen dat als doel had hun schaarse rijkdommen te laten afsterven ten faveure van gemeenplaatsen en hen levenslang resistent te maken tegen de ratio."
of
"Religie nam de mensen hun leven af. In plaats van dit leven als het grootst en wonderlijkst denkbare avontuur aan te gaan, lieten gelovigen dag na dag door hun vingers glippen vanwege de aangeleerde hoop op een hiernamaals."

Er zijn dus twee verhaallijnen, die van Louise en Oscar, en deze constructie met afwisseling van perspectieven ging naadloos in elkaar over. Het belichtte de twee belangrijkste zaken in dit boek (Louise en het geloof en Oscar en de zaak van de Molukkers in Nederland). En op het einde van het boek treffen ze elkaar allebei op een keerpunt. Prachtig gedaan zonder dat het bedacht lijkt.

En dan die stijl van Enter. Schilderen met woorden. Eigenlijk is het boek doorspekt met prachtige volzinnen die het boek verder verrijken:
"Er stak weer een briesje op, verse vlammen schoten omhoog tussen de houtresten en de bladen van de kranten ritselden alsof ook de wind ze las."
Of:
"Heel diep opeens lag daar het dorp, een teer web van licht over een geplooide duisternis. Daarbuiten was de aarde woest en ledig, met hier en daar een flonkering als een dolende geest - een lamp bij een boerderij, een lantaarn op het kruispunt van twee landwegen."
Buiten de uitstekende verhaallijnen komt het voor je ogen tot leven. Alsof je meekijkt door de ogen van Oscar en Louise. En, die heerlijk lome beschrijvingen... het is winter nu maar ik voelde en onderging de drukkende warmte van die zomer rond '85 in Brevendal waarin het verhaal zich afspeelt. Wat kun je je als lezer nog meer wensen?