Tiran, theater, tragedie

In 'Onenigheid aan de top' van Ismail Kadare staat een kort telefoongesprek centraal tussen Stalin en de Russische schrijver Boris Pasternak in 1934, exact in de tijd dat Grote Zuivering/Terreur plaatsvond. Stalin vraagt de mening van Pasternak over de dichter Otip Mandelstam die vanwege een spotdicht is opgepakt. Pasternak reageert nauwelijks op de vraag van Stalin en dit bezegelt het lot van Mandelstam. Dit blijkt slechts een van de vele versies van de gebeurtenissen te zijn...

In totaal verkent Kadare 13(!) versies van het bewuste gesprek, waarbij feit en fictie naadloos in elkaar overlopen. Als een soort literair rechercheur ontleedt de schrijver feiten en omstandigheden en de motieven van de hoofdrolspelers gezien vanuit het perspectief van verschillende andere schrijvers en dichters.

Tegelijk verschaft dit Kadare een platform om te reflecteren op de moeilijke verhouding tussen tirannen en kunstenaars en hoe gecompliceerd het is om als gerenommeerde schrijver onder een totalitair regime te leven. Hoe blijf je integer en waar ligt je trouw? Wie vertrouw je als je weet dat een onschuldige opmerking je das kan omdoen? Vragen waar Kadare als schrijver zelf mee te kampen had gedurende het stalinistische regime van Hoxha in Albanië

Dit soort existentiële vragen over vriendschap, trouw, integriteit en het leven in een totalitaire staat vormen het hart van 'Onenigheid aan de top' en zetten je ook als lezer onwillekeurig aan het denken. De tijden van Nazi-Duitsland en Stalinistisch Rusland lijken ver in het verleden te liggen, maar gezien de huidige politieke gebeurtenissen in o.a. de Verenigde Staten zijn de eerdergenoemde vragen actueler dan mij persoonlijk lief is. Tiran, theater, tragedie...