Ga d'r even voor zitten, de moeite waard!

"De minister van binnenlandse zaken nam het woord, Zonder hier in te gaan op bepaalde details van de operatie, die, zoals niemand zal verbazen, vertrouwelijke informatie zijn, zeg maar gerust top secret, kan ik u vertellen dat het plan dat mijn ministerie heeft uitgewerkt in grote lijnen neerkomt op een grootschalige en systematische infiltratieactie onder de bevolking, uit te voeren door speciaal getrainde agenten, waarmee we inzicht kunnen krijgen in de redenen van het gebeurde, en op basis waarvan we de maatregelen kunnen treffen die nodig zijn om het kwaad bij zijn oorsprong uit te roeien, Bij zijn oorsprong zou ik niet zeggen, want die ligt hier, merkte de minister van justitie op, Bij wijze van spreken, antwoordde de minister van binnenlandse zaken licht geïrriteerd en hij vervolgde, Het is tijd om de vergadering mee te delen, in strikt en totaal vertrouwen, met excuses voor de redundantie, dat de spionagedienst die onder mijn verantwoordelijkheid valt, of liever gezegd, die ressorteert onder het ministerie dat aan mijn zorg is toevertrouwd, de hypothese niet uitsluit dat het gebeurde in wezen wortelt in het buitenland, dat wat wij zien maar het topje is van de ijsberg van een enorme internationale samenzwering, waarschijnlijk van anarchistische signatuur, die destabilisering nastreeft en om redenen die wij nog niet kennen ons land heeft gekozen als proefkonijn, Een vreemde gedachte, zei de minister van cultuur, zover mijn kennis reikt hebben anarchisten zich nooit toegelegd, zelfs niet in theorie, op acties van deze aard en draagwijdte, Dat is dan misschien, zei de minister van defensie sarcastisch, omdat mijn gewaardeerde collega de idyllische wereld van zijn grootouders nog als referentiekader heeft, sindsdien zijn de dingen, hoe vreemd dat u ook mag lijken, behoorlijk veranderd, er is een periode geweest van meer of minder lyrisch, meer of minder bloedig nihilisme, maar waar we ons nu voor gesteld zien is puur, hard terrorisme, dat zich op uiteenlopende manieren kan tonen en uiten maar in zijn essentie trouw blijft aan zichzelf, Hoedt u zich voor overdrijving en al te gemakkelijke extrapolatie, zei de minister van justitie, het lijkt mij riskant, om niet te zeggen misplaatst, een paar blanco stemmen in de stembus in verband te brengen met terrorisme, met hard en puur terrorisme bovendien, Een paar blanco stemmen, een paar blanco stemmen, stamelde de monister van defensie verbluft, hoe kunt u drieëntachtig van de honderd een paar stemmen noemen, hoe kan dat, terwijl we toch moeten snappen, terdege moeten beseffen, dat elk van die stemmen als een torpedo onder de zeespiegel was, Misschien is mijn kennis van anarchisme verouderd, ik zal niet zeggen dat het niet zo is, zei de minister van cultuur, maar zover ik meen te weten, al waan ik me zeker geen specialist op het gebied van zeeslagen, vertonen torpedo's zich altijd onder de zeespiegel, ik denk trouwens dat ze geen keuze hebben, daar zijn ze voor gemaakt."

... aldus één (1) zin uit het boek Stad Der Zienden van de Portugese schrijver en Nobelprijswinnaar José Saramago.

Nou... Tja...Euhmm... Wat zal ik er eens van zeggen... 

Ik bedoel... gôh, wat een raar (licht understatement) boek...

Weer.

Ja weer.

Want ik had een tijdje geleden al eens 'Stad Der Blinden' gelezen. En dat is al best een curieus boek te noemen. 

Curieus én indrukwekkend moet ik zeggen. Maar goed, over dat boek gaat het nu niet. 

Het is wel om dat boek dat ik ooit eens deze Stad Der Zienden had aangeschaft, nog niet wetende dat deze nog best een behoorlijk tijdje gebroederlijk/gezusterlijk naast de 'blinde versie' in m'n uitpuilende boekenkast zou staan, om er ook een stuk of drie, vier keer uitgehaald (ja nú ga ik 'm lezen!), en evenzovele malen er weer terug in gezet te worden (kom er niet doorheen, even geen tijd, niet het goede moment).

Maar nu, september 2017, 'ging ie' ineens. 

Want ja... je moet je er wel even toe zetten. En ja... je moet je hoofd er wel even bij kunnen houden. Even een week wegleggen, andere zaken lezen en weer oppakken is niet handig.

Het boek is namelijk niet bepaald simpel leesvoer. De vrij oude (82 jaar toen ie dit schreef!) schrijver gebruikt waanzinig lange, van ogenschijnlijk zinloze bijzinnen uitpuilende zinnen, die regelmatig bijna een hele pagina beslaan (ik denk dat dit het boek is met de meeste komma's... of de minste punten, verzin 't maar), is er niet vies van wat minder alledaags gesproken woorden te gebruiken (blasfemisch, redundantie, canaille) en hanteert een vertelmethode die een mengeling is van luchtig kritisch met op het eerste gezicht onzinnig gedetailleerde beschrijvingen en zijstapjes en een soortement van slapstick-achtige kijk op zaken. 

Caramago lijkt er een soort van sport van te maken zijn personages te laten 'inbreken' in de zin van een ander. Dat levert extra komma's op. Daarnaast hebben alle personages geen naam maar worden consequent aangeduid als bijvoorbeeld 'de voorzitter van stembureau nummer veertien', 'de oude man met het ooglapje', 'de vrouw van de oogarts', of 'de man met de blauwe das met witte stippen'. Wil hij daarmee een afstand creëren om de lezer een objectievere kijk op de zaken te geven of gaat het hier om de zogenaamde hokjesdrang die we hebben? Hoe dan ook, origineel en sterk in het dwaze verhaal passend als je het mij vraagt.

Al met al: niet bepaald een pageturner...maar mij heb je. 


Het zijn de ingewikkelde zinsconstructies en de grappig-kritische manier van schrijven die me dit boek vier sterren hebben doen geven. 

Waarom geen vijf? Nou, eenvoudig: Stad Der Blinden vond ik beter. Heftiger. Meer binnenkomend. Zonder kloppen. 

Stad Der Zienden op zich is volstrekt absurd. De bevolking van 'een hoofdstad' (denk Lissabon) stemt tot twee keer toe nagenoeg compleet blanco, waardoor de plaatselijke media in rep en roer raakt, en de landelijke machthebbers danig in de war en nogal in paniek raken en met extreme oplossingen komen. Het leger komt in actie, de stad moet op slot, de schuldige moet gevonden en gestraft worden. Want het moet uiteraard een complot zijn.

Een kolderiek verhaal ontstaat met tal van hilarisch domme personages die stuk voor stuk uitblinken door besluiteloosheid, incompetentie en egoïsme. 

Ik heb begrepen dat dit boek ten tijde van verschijnen (2004) in Portugal toch wel wat reuring veroorzaakte, gezien de intrinsieke aanklacht tegen de huidige slappe leiding van de democratie. Aan de ene kant snap ik dat wel, machthebbers worden als sullen weggezet en de democratie zou niet meer  zijn dan een gezapig ongeïnteresseerd  systeem. Aan de andere kant denk ik "mjaah... laat je je als volk of als machthebber in de war brengen door een boek?"

Ga d'r 'ns voor zitten zou ik zeggen...