God, wat kunnen stervelingen toch dwazen zijn

Als wij schurken waren is een fijn en vernuftig boek, waarmee M.L. Rio een uitstekend debuut maakt. If we were villains (de vertaling is van Anne Jongeling), is terecht goed ontvangen. 

De plaats van handeling is een toneelopleiding in de VS, waar zeven ouderejaars intensief studeren en zoeken naar de inhoud en de waarde van hun vriendschappen en van het leven. Het onderscheid tussen het dagelijks bestaan en de rollen die ze tijdens hun opleiding in de stukken spelen, is soms flinterdun. De vorm van de roman versterkt dat nog eens omdat de schrijfster haar karakters in dialogen laat wisselen tussen theaterteksten en eigen woorden.

'Voor ons was alles toneel.'

De roman heeft feitelijk twee hoofdpersonen. Enerzijds is dat Oliver Marks, één van de studenten, maar gelijkertijd ook William Shakespeare. Niet alleen omdat de beschreven toneelopleiding volledig op zijn werk is geënt, maar ook omdat de hoofdpersonen zowel wat betreft namen als karakters bepaald Shakepeariaans zijn.

Dat het verhaal op en om het toneel handelt, blijkt ook uit de hoofdstukindeling; het boek is opgedeeld in vijf bedrijven. In de proloog van het eerste bedrijf wacht Oliver op zijn vrijlating. Daarmee wordt direct de suspense geïntroduceerd die in het verhaal zo’n belangrijke rol speelt. Dat gevoel van dreiging wordt subtiel door de tekst ondersteund. Bijvoorbeeld:

'De eerste sneeuwvlokken dansten aan de zwarte hemel en ik hoopte dat ze met miljoenen naar beneden zouden vallen om alles onder een witte deken te bedekken.'

Zoals dat hoort bij een tragedie, is het al snel duidelijk dat een dramatisch slot onafwendbaar is. De schrijfster stelt de climax echter tot het laatste moment uit. Wie welke rol heeft gespeeld en op grond van welke motieven, blijft kundig (maar ongekunsteld) lang geheim. De verschillende flashbacks zijn daarbij behulpzaam, maar ook de intense manier van leven van de hoofdpersonen:

'De cultus van het exces: drank en drugs, seks en liefde, trots en afgunst en wraak. In alles waren we mateloos.'

Soms is een debuut als zodanig herkenbaar, maar dat geldt niet voor Als wij schurken waren. De roman is in vorm en taalgebruik volwassen en intelligent. Naar verluidt werkt de schrijfster (die voordat ze ging schrijven een acteursopleiding volgde) nu onder meer een roman over de muziek en de gekte van de jaren ’70. Op basis van haar debuut, kan daar verwachtingsvol naar worden uitgekeken.