Lezersrecensie
Het Wonderelement
Het vloekhout
Johan de Boose is een Nederlandstalige Belgische auteur, dichter, acteur en publicist. De Boose studeerde Slavische talen en Oost-Europakunde aan de Universiteit van Gent.
Zijn roman Het Vloekhout is genomineerd voor de Libris Prijs 2019
In zijn essayistische roman Vloekhout maken we als lezer kennis met een wel hele bijzondere protagonist: een stuk hout. Het stuk hout neemt de lezer mee langs de belangrijkste gebeurtenissen van de Europese geschiedenis. Het stuk hout, als object, icoon, en protagonist, bezit onzichtbare en wonderlijke eigenschappen, en reist als gids of metgezel langs ’s mens grootse zonden en gruweldaden.
De mens weet best wel wat het wil. Het wil hogerop, beter zijn dan de ander, rijker, rijkst, sneller, ouder, verder. Vooruit willen we, tot aan de top, en nog veel verder. De mens is wars van regels en begrenzing, die nodigen uit. Doet de buurman niet wat het wilt, hup, kop eraf en platbranden die handel.
Dieren, en dingen, die hebben die behoefte ook niet, die zijn, of niet. Simpel en duidelijk. Zij willen niet beter, verder, of rijker, maken geen carrière of oorlog. Het is helaas de mens, die, gelijk een god, wikt en beschikt. De natuur naar haar hand zet, en bepaalt wat leeft en wat sterft. Daarnaast vergaart het kennis, geld, macht, wil het vooruit, en dan vooral méér, of hogerop.
Als boom liggen die zaken wat anders. Bomen zijn, en staan. Roerloos. En als je er niet aan komt, worden ze oud. Erg oud, ze behoren tot de levensvormen met de langste levensduur hier op aarde. Bij mensen ligt dat gelukkig wat genuanceerder. Vooral degene die het niet zo goed voorhebben met de volgers, die wil je liever niet zo oud willen hebben, en het liefst dan ook zo snel mogelijk omgehakt, doorgekliefd, of tussen de planken. Mooi weg.
Zo ook het object van dit essayistische roman, waar alles begint met een boom, een gewone olijfboom, waar iedereen van at, die schaduw bood in tijden van verzengende hitte, waar iedereen naar believen tegen aan piste, en die getuige werd van een onfortuinlijke ontering van een jonge vrouw.
De zoon, die daaruit kwam, werd door de menselijke kudde al snel gezien als een oproerkraaier, en zo was ook het einde van Boom getekend. Omgehakt en getransformeerd, tot moordwapen. Na dit eerste trauma is Boom nu Spaan, die langs kloosters, despoten, demagogen iedere keer opnieuw de hel op aarde moet aanschouwen.
Als Spaan wil blijven, is het de Meester die wordt omgelegd, als Spaan er liever vandoor wil gaan, wordt ie opgesloten, of doorboord, of bij andere soortgenoten opgesloten. Wat een ellende. Het werd er beroerd van, van al die gruwelijkheden, van het Beest dat mens heet.
De vraag die je je na het lezen van Vloekhout dus mag stellen, is de vraag hoe en óf er nog een God kan zijn na een Nero, een eerste en tweede wereldoorlog, of na een Auschwitz. Het is het object, dat de mens als subject naar zichzelf laat kijken, als gids, observant, en deelgenoot tijdens eeuwen van oorlog, vernietiging en ontreddering van het subject, terwijl het object ieder keer vertimmerd, vernist, gelakt, opgepoetst, of overgedaan wordt, de mens achterlatend, omdat hij sterven moet.
En wat is daar nu erg aan? Het is het lot van ieder levend wezen, dat sterven moet. Sterven verhoogd overigens ook je status. Vergaan ook. Als de Titanic gewoon de haven in was gevaren, was zij nooit legendarisch geworden. Zo werkt het.
De roman leest vlot weg, en de observatie van het object zijn hier en daar cynisch dan wel quasi-komisch. Enigszins passeren oppervlakkig wat belangrijke geschiedkundige gebeurtenissen, deze beklijven echter niet.
Ik vond het onderwerp van de roman wél fascinerend als uitgangspunt voor verdere discussie, maar vind dat dit boek niet voor iedereen is weggelegd, ondanks de zoals eerder gezegde vlotte schrijfstijl en de cynische humor waar de auteur zich van kweet.
Volgens Hout zet de mens de Rede naar zijn hand, zij willen gelijk. Ten koste van goed en have. Mijn waarheid versus de jouwe. Kant vond bijvoorbeeld God maar een ‘idee’ voor in je hoofd. Omdat je God niet kon waarnemen, wat hij ook niet ‘iets’. God is/was geen werkelijkheid, omdat hij niet waarneembaar is (geweest). Aanvullend zou je over het boek nog kunnen completeren, dat de mensheid inmiddels een lange weg heeft afgelegd. Oorlog was er, en zal er altijd blijven, al is er momenteel meer stabiliteit in de wereld dan vroeger. Laten we hopen dat de mens van eerdere fouten heeft geleerd.
Het is tevens oneerlijk om met onze bril naar toen te kijken, met de nu heersende inzichten. Achteraf praten is altijd zinloos, en een queeste naar de betekenis van dingen is per definitie zinloos, omdat kennis en waarheid twee verschillende dingen zijn.
Religie beïnvloedt het denken, maar het zijn geen zekerheden. Bovendien is de mens een onafhankelijk wezen, en dient zij autonoom te handelen en heeft zij de plicht het goede te doen. Als we dat wereldwijd vast kunnen houden, denk ik dat wij als mens nog wel een kans kunnen krijgen.
**** 4 sterren
Johan de Boose is een Nederlandstalige Belgische auteur, dichter, acteur en publicist. De Boose studeerde Slavische talen en Oost-Europakunde aan de Universiteit van Gent.
Zijn roman Het Vloekhout is genomineerd voor de Libris Prijs 2019
In zijn essayistische roman Vloekhout maken we als lezer kennis met een wel hele bijzondere protagonist: een stuk hout. Het stuk hout neemt de lezer mee langs de belangrijkste gebeurtenissen van de Europese geschiedenis. Het stuk hout, als object, icoon, en protagonist, bezit onzichtbare en wonderlijke eigenschappen, en reist als gids of metgezel langs ’s mens grootse zonden en gruweldaden.
De mens weet best wel wat het wil. Het wil hogerop, beter zijn dan de ander, rijker, rijkst, sneller, ouder, verder. Vooruit willen we, tot aan de top, en nog veel verder. De mens is wars van regels en begrenzing, die nodigen uit. Doet de buurman niet wat het wilt, hup, kop eraf en platbranden die handel.
Dieren, en dingen, die hebben die behoefte ook niet, die zijn, of niet. Simpel en duidelijk. Zij willen niet beter, verder, of rijker, maken geen carrière of oorlog. Het is helaas de mens, die, gelijk een god, wikt en beschikt. De natuur naar haar hand zet, en bepaalt wat leeft en wat sterft. Daarnaast vergaart het kennis, geld, macht, wil het vooruit, en dan vooral méér, of hogerop.
Als boom liggen die zaken wat anders. Bomen zijn, en staan. Roerloos. En als je er niet aan komt, worden ze oud. Erg oud, ze behoren tot de levensvormen met de langste levensduur hier op aarde. Bij mensen ligt dat gelukkig wat genuanceerder. Vooral degene die het niet zo goed voorhebben met de volgers, die wil je liever niet zo oud willen hebben, en het liefst dan ook zo snel mogelijk omgehakt, doorgekliefd, of tussen de planken. Mooi weg.
Zo ook het object van dit essayistische roman, waar alles begint met een boom, een gewone olijfboom, waar iedereen van at, die schaduw bood in tijden van verzengende hitte, waar iedereen naar believen tegen aan piste, en die getuige werd van een onfortuinlijke ontering van een jonge vrouw.
De zoon, die daaruit kwam, werd door de menselijke kudde al snel gezien als een oproerkraaier, en zo was ook het einde van Boom getekend. Omgehakt en getransformeerd, tot moordwapen. Na dit eerste trauma is Boom nu Spaan, die langs kloosters, despoten, demagogen iedere keer opnieuw de hel op aarde moet aanschouwen.
Als Spaan wil blijven, is het de Meester die wordt omgelegd, als Spaan er liever vandoor wil gaan, wordt ie opgesloten, of doorboord, of bij andere soortgenoten opgesloten. Wat een ellende. Het werd er beroerd van, van al die gruwelijkheden, van het Beest dat mens heet.
De vraag die je je na het lezen van Vloekhout dus mag stellen, is de vraag hoe en óf er nog een God kan zijn na een Nero, een eerste en tweede wereldoorlog, of na een Auschwitz. Het is het object, dat de mens als subject naar zichzelf laat kijken, als gids, observant, en deelgenoot tijdens eeuwen van oorlog, vernietiging en ontreddering van het subject, terwijl het object ieder keer vertimmerd, vernist, gelakt, opgepoetst, of overgedaan wordt, de mens achterlatend, omdat hij sterven moet.
En wat is daar nu erg aan? Het is het lot van ieder levend wezen, dat sterven moet. Sterven verhoogd overigens ook je status. Vergaan ook. Als de Titanic gewoon de haven in was gevaren, was zij nooit legendarisch geworden. Zo werkt het.
De roman leest vlot weg, en de observatie van het object zijn hier en daar cynisch dan wel quasi-komisch. Enigszins passeren oppervlakkig wat belangrijke geschiedkundige gebeurtenissen, deze beklijven echter niet.
Ik vond het onderwerp van de roman wél fascinerend als uitgangspunt voor verdere discussie, maar vind dat dit boek niet voor iedereen is weggelegd, ondanks de zoals eerder gezegde vlotte schrijfstijl en de cynische humor waar de auteur zich van kweet.
Volgens Hout zet de mens de Rede naar zijn hand, zij willen gelijk. Ten koste van goed en have. Mijn waarheid versus de jouwe. Kant vond bijvoorbeeld God maar een ‘idee’ voor in je hoofd. Omdat je God niet kon waarnemen, wat hij ook niet ‘iets’. God is/was geen werkelijkheid, omdat hij niet waarneembaar is (geweest). Aanvullend zou je over het boek nog kunnen completeren, dat de mensheid inmiddels een lange weg heeft afgelegd. Oorlog was er, en zal er altijd blijven, al is er momenteel meer stabiliteit in de wereld dan vroeger. Laten we hopen dat de mens van eerdere fouten heeft geleerd.
Het is tevens oneerlijk om met onze bril naar toen te kijken, met de nu heersende inzichten. Achteraf praten is altijd zinloos, en een queeste naar de betekenis van dingen is per definitie zinloos, omdat kennis en waarheid twee verschillende dingen zijn.
Religie beïnvloedt het denken, maar het zijn geen zekerheden. Bovendien is de mens een onafhankelijk wezen, en dient zij autonoom te handelen en heeft zij de plicht het goede te doen. Als we dat wereldwijd vast kunnen houden, denk ik dat wij als mens nog wel een kans kunnen krijgen.
**** 4 sterren
1
Reageer op deze recensie
