Stof tot nadenken

Grand Hotel Europa was mijn kennismaking met een roman van Ilja Leonard Pfeijffer. Ik had al eerder enkele gedichten en columns van zijn hand gelezen, maar nog geen volledig verhaal. In 2017 heb ik zijn serie “Via Genua” bij de VPRO gezien en natuurlijk heb ik hem geregeld aan tafel zien zitten bij een talkshow of hem horen vertellen in een podcast.

Grand Hotel Europa is een verhaal waarin zowel werkelijkheid als fictie aanwezig zijn. Het boek kent drie verhaallijnen en meerdere onderwerpen zijn in de verhalen verweven waarbij veelvuldig gebruik gemaakt is van symbolen. De titel van het boek is het duidelijkste, dit hotel staat voor Europa. In de kamers verblijven gasten uit diverse Europese landen, maar de manager is een Chinees, die oude schilderijen weghaalt om er een foto van bijvoorbeeld de Eiffeltoren voor terug te hangen.
Het massatoerisme kent als toneel Venetië, Giethoorn, Amsterdam en Cinque Terre. Het verhaal van de toeristen (of zoals ze zichzelf noemen, reizigers) die van de gebaande toeristische paden op zoek gaan naar die plekken die niet geschikt zijn voor toeristen vond ik pijnlijk (Pfeijffer in Republiek Noord-Macedonië) en in het geval van de twee reizigers in India weerzinwekkend. Maar deze twee scènes gaven wel stof tot nadenken.
De hoofdpersoon gaat met Clio op zoek naar het laatste schilderij van Caravaggio. Bij deze zoektocht moest ik denken aan de “Da Vinci Code” van Dan Brown. Waar het daar echter gaat om het oplossen van de zoektocht, is dat hier veel minder relevant.

“Ik denk dat iedereen bereid is een mens in nood te helpen en dat iedereen bang wordt van honderdduizenden mensen die bij hem aankloppen voor hulp. Wie het verhaal hoort van Abdul, kan niet onberoerd blijven en zal het goed en rechtvaardig vinden dat hij bij ons een plek heeft gevonden. Maar wie louter aantallen verneemt uit de krant, zal aandringen op maatregelen om onszelf te beschermen. Eén vluchteling is een broeder, maar honderdduizenden vluchtelingen vormen een bedreiging. Toch zijn dat honderdduizenden individuen met soortgelijke verhalen als dat van Abdul. Mocht u de angst voor de massa willen wegnemen en empathie willen kweken voor de individuen, dan hebt u toevallig het juiste beroep gekozen. Door hun verhalen te vertellen kunt u van de aantallen weer mensen maken.” (citaat)

Ilja Leonard Pfeijffer heeft voor dit boek vast veel onderzoek moeten doen en heeft op slimme wijze verschillende onderwerpen in het boek gestopt. Voor de hoofdpersoon, eveneens Ilja Leonard Pfeijffer, kon ik maar met moeite enige sympathie opbrengen.
Pfeijffer maakt in zijn boek goed duidelijk dat enerzijds steden bijna ten onder dreigen te gaan onder de grote stroom toeristen, maar tegelijk is toerisme vaak dé bron van inkomsten en wordt dit steeds meer uitgebuit.
Veel verhalen in dit boek hebben mij aan het denken gezet, waar ik voorlopig nog niet klaar mee ben. Bij enkele conclusies die Ilja Leonard Pfeijffer trekt, kan ik alleen meer hard “ja” knikken. Er zitten ook meerdere scènes in het boek waar ik smakelijk om kon lachen.
Toerist zijn is na het lezen van dit boek voor altijd anders!

“Toerisme vernietigt datgene waardoor het wordt aangetrokken.” (citaat)