Meer dan 6,6 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Keuzes met grote gevolgen

Sanne 22 augustus 2025
De Tsjechische schrijver Ivan Klíma (Praag, 14 september 1931) is een schrijver die vanaf de jaren 60 zo dapper was om via zijn verhalen, toneelstukken en teksten kritiek uit te oefenen op het communistische systeem en het gebrek aan vrijheid in Tsjecho-Slowakije. Veel van zijn werk werd clandestien uitgegeven en gesmokkeld naar het buitenland. Dit geldt ook voor het boek Rechter tussen twee vuren , dat clandestien verscheen in 1976, maar pas in 1986 legaal werd uitgegeven. Pas vorig jaar, in 2024, is dit boek ook in het Nederlands verschenen dankzij de vertaling van Irma Pieper.

De titel Rechter tussen twee vuren verwijst volgens de achterflap naar Adam Kindls werk als rechter. Adam wordt in Praag, in de periode vlak na de Praagse Lente, als rechter op de proef gesteld met een belangrijke zaak waarin een verdachte wordt beschuldigd van een tweevoudige moord. De staat verwacht (eist) de doodstraf, Adam is fel tegenstander van de doodstraf. Adam kampt met het dilemma of hij zal luisteren naar zijn idealen en geweten of dat hij zijn carrière zal redden.

“Ik mocht dus best, als ik dat wilde, naar een zuivere gerechtigheid streven, maar nooit in de illusie vervallen dat deze bereikbaar was….…”

De titel dekt echter niet volledig de inhoud van het boek. Het dilemma waar Adam in zijn werk als rechter mee te maken heeft is eigenlijk slechts de kapstok voor de rest van het verhaal waaraan alle verhalen uit het verleden en heden worden opgehangen. De roman heeft een duidelijke structuur en wisselt heden en verleden per hoofdstuk af.
Het heden speelt zich grotendeels af in Praag in de periode begin jaren 70, de periode dat Tsjecho-Slowakije onder communistisch bewind stond. Adam staat als rechter voor een dilemma: welke keuze moet hij met betrekking tot een verdachte van moord maken? Dat wat hem verwacht wordt of dat waarvan hij zelf vindt dat het moreel juist is? Het privéleven van Adam komt heel uitgebreid aan bod in het boek. Daardoor volgen wij Adam slechts beperkt als rechter, maar ook als vader, man of vriend.
De hoofdstukken die zich in het verleden afspelen kennen allemaal dezelfde titel: Voor we van de rivier de Lethe dronken. In deze hoofdstukken komt Adams verleden aan bod, beginnend bij zijn jaren in het kamp Theresienstadt. Zijn ontwikkeling van kind naar volwassene naar rechter wordt gevolgd, waardoor zijn huidige dilemma’s waar hij als rechter voor staat, beter begrepen kunnen worden. De afwisseling tussen heden en verleden haalden weliswaar af en toe de vaart uit het lezen, maar zijn onmisbaar voor het verhaal.

Ondanks dat wij momenteel gelukkig te maken hebben met de Trias Politica in Nederland en België, is Rechter tussen twee vuren een actuele roman. De democratie, die jarenlang zo vanzelfsprekend leek, lijkt dat niet langer meer te zijn waardoor deze onder druk kan komen te staan. Klima’s verhaal, dat deels gebaseerd is op eigen ervaringen, dwong mij om na te denken over vrijheid en over keuzes die mensen maken als ze onder druk staan.

“Het was onmogelijk om de toekomst te garanderen, je kon alleen het heden verliezen.”

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Sanne

Gesponsord

In 1938 vluchten de Freuds van Wenen naar Londen, waar Anna Freud weeshuizen opricht en op zoek gaat naar erkenning en hechte vriendschappen.

De jonge, verloren Ambre komt na een mislukte zelfmoordpoging in een hotel in de bergen terecht, waar ze zichzelf en het leven opnieuw leert te ontdekken.