Lotti's oorlog

Na 'Kinderen met een ster' (Zilveren Griffel) en 'Verboden te vliegen' (Thea Beckmanprijs) lag de lat hoog. Wat zou Martine Letterie schrijven over de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië? Daarnaast lag de lat ook nog eens persoonlijk hoog: ik ben kind van een oorlogskind uit Nederlands-Indië en lees al mijn hele leven verhalen over die tijd.

Dit boek heeft het wéér waargemaakt. Martine Letterie zet zich weer op de kaart als een fijngevoelige historische kinderboekenauteur. Alles klopt aan dit boek.

Ten eerste: de vormgeving. Op de cover zie je een grote maan die de titel in zich draagt. Het wekt de indruk een verhalen-boek te zijn. Maar wie goed kijkt, kan aan de cover al zien dat het om een oorlogsverhaal gaat en dat het zich niet in Nederland afspeelt. Onderin zien we op de cover nog net Lotti staan, die een boek tegen zich aandrukt. Een subtiele verwijzing naar het belang van verhalen, zoals 'Waarom de maan verdwijnt' tijdens de oorlog, en dan vooral Lotti's oorlog.
De sierrand op de rug komt terug in de binnenvormgeving: overal waar een verhaal vertelt wordt, zijn de bladzijden voorzien van een sierrand. Daartussen speelt zich het feitelijke verhaal af. De hele vormgeving neemt de ruimte, er is veel wit om de tekeningen van Rick de Haas heen en er zijn brede kantlijnen. Dat geeft je de rust om niet alleen te lezen, maar ook over het gelezene na te denken.

Ten tweede: het verhaal zelf. Lotti zit in de eerste klas (groep 3) als Nederland de oorlog verklaart aan Duitsland. Veel van wat er dan gebeurt, snapt ze niet echt, maar ze merkt het wel. Letterie bekijkt de komst van de Japanners, de internering, de bevrijding, de hereniging met papa, de pemoeda-tijd en de terugkeer naar Nederland consequent uit de ogen van Lotti. Lotti is, zoals een kind van die leeftijd is, maar dan in bijzondere omstandigheden. Dit maakt haar soms bang en soms nukkig, maar gelukkig zijn er dan verhalen, die haar afleiden maar haar ook iets gemeenschappelijks geven met anderen.
De ontberingen van de oorlogstijd en het kampleven worden zonder opsmuk verweven in het verhaal. Lotti heeft nog de leeftijd dat een extra aai op de bol of een zachte blik wonderen doet. En het is een lief en sociaal meisje, ze verhardt niet door wat ze meemaakt. Dat is een prettig gegeven voor de doelgroep (kinderen tot 9 jaar).

Ten derde: als onderdeel van de Canon Nederlandse geschiedenis is dit ook een fijn boek voor op school. Nu komt Nederlands-Indië niet echt aan bod in groep 3-5, maar er vindt via tutorlezen wel veel uitwisseling plaats met bovenbouwers. Dan is dit echt een prachtboek. En het mes snijdt dan aan meerdere kanten. Het boek biedt ook genoeg voor leerlingen in groep 6-8, vooral qua inhoud en omvang. Het boek is toch nog zo'n 170 bladzijden dik. Kortom:

Levensecht verhaal in een bijzondere vorm. Zeer geschikt om voor te lezen. Kinderen die van waargebeurde verhalen (over vroeger) houden zullen hier echt van genieten en met rode oortjes in bed door willen lezen. Alleen die ene tjitjak die roept zit me dwars. Had daar maar tokèh gestaan....