Hoe ondraaglijk psychisch lijden kan leiden tot de dood

Gelukkig hebben we de foto’s nog. Een uitspraak die vrijwel iedereen kent, mede de wereld in geholpen – althans populair gemaakt – door het satirische programma 'Dit was het nieuws'. De uitdrukking wordt meestal gebruikt als er iets vrij ernstigs, vrij heftigs gebeurd is en wordt enigszins cynisch bedoeld. Deze zwartgallige humor paste perfect bij Mark Langedijk. Een lieve, stille, zachtaardige man die ongeneeslijk ziek is, in zijn hoofd, en daarom zelf koos voor de dood. Negentig procent van de mensen die overlijden via euthanasie, zijn kankerpatiënten, zo staat in het boek geschreven. Mark behoorde tot de overige tien procent, veelal psychiatrische patiënten en verslaafden. De euthanasie werd hem - uiteraard - niet verleend omdat hij een alcoholist was, maar omdat hij psychisch zó ziek was, dat hij niet meer te redden was. Ondraaglijk psychisch lijden, wordt dit ook wel genoemd.

Zijn broer Marcel Langedijk, journalist van beroep, weet dit perfect te verwoorden in het boek Gelukkig hebben we de foto’s nog. In slechts 165 pagina’s beschrijft hij de laatste maand van Marks leven, de lijdensweg die aan zijn dood vooraf ging, zijn noodzaak om bewust voor de dood te kiezen, de impact die deze beslissing had en nog steeds heeft op zijn familie en de gang van zaken bij een euthanasie. Een proces dat in het geval van Mark anderhalf jaar duurde, wat aantoont dat het geen wanhoopsdaad was maar een weloverwogen beslissing. Het is een heel persoonlijk relaas geworden, waarbij de auteur zijn diepste gevoelens en gedachten blootlegt, van angst, pijn, verdriet, onzekerheid en hoop tot opluchting, gemis, rouw, stilstaan en doorgaan.

Op de eerste flap van de kaftomslag staat zijn eigen foto, op de laatste die van zijn kleine broertje, zo’n negen maanden voor zijn dood. Hij ziet er gelukkig uit, een schijnbaar gezonde kerel met een lieve uitstraling. Geen stereotype alcoholist. Het woord ‘zonde’ komt dan ook meerdere malen in het boek terug en zal ook onvermijdelijk door de gedachten van de lezer schieten. En dan volgt het afscheid van de twee broers, van de ouders en hun zoon, een moment dat niemand onberoerd zal laten. Daarnaast veroorzaakte de voorpublicatie van dit boek echter ook een ander soort beroering, vooral bij tegenstanders van euthanasie, mensen die menen dat ‘iedereen te redden is’.

Marcel Langedijk is erin geslaagd om duidelijk uiteen te zetten waarom de zelfgekozen dood voor zijn broertje de enige uitweg was, door de lezer aan de hand te nemen door de verdrietigste periode uit zijn leven. Onbedoeld, maar zeker niet minder doeltreffend, kweekt hij op die manier met dit boek tevens wat meer begrip voor deze minder bekende vorm van euthanasie.