Indrukwekkend, maar traag

Edward Rutherfurd staat bekend om zijn dikke historische romans waarin hij steden en landen door de eeuwen heen volgt. In dit boek doet hij dit met Rusland: van de vroege stammen tot aan het Sovjettijdperk. Klinkt groots, en dat ís het ook. De oorspronkelijke titel is Russka, het dorp dat de basis vormt voor het verhaal. In het Nederlands heet het boek Rusland en dat vind ik persoonlijk jammer.

Het verhaal volgt meerdere generaties van twee families: boeren en adel. Via hun ogen zie je hoe Rusland zich vormt, met alles wat daarbij hoort: oorlogen, machtsverschuivingen, religie en revolutie. In elk verhaal worden weer mensen de Russische oorlogsmachine in geduwd, er komt geen einde aan. Het verlangen naar West-Europese moderniteit is voelbaar, maar grote delen van Rusland blijven achter lopen.

Elk hoofdstuk springt naar een andere tijd en introduceert nieuwe hoofdpersonen. Interessant, maar ook best verwarrend: ik moest regelmatig terugbladeren om te checken wie nou ook alweer familie van wie was. En op een e-reader? Daar is de stamboom bijna niet te lezen, dat is best onhandig.

De beschrijvingen zijn sfeervol en levendig. Vooral in het begin voelde ik me echt ondergedompeld in de Russische natuur, die is zo divers en indrukwekkend. Ik heb uren op Google Maps rondgereisd door het land, ook voor de kloosters, paleizen en kathedralen. Maar qua verhaal... tja. De wreedheid van opeenvolgende tsaren … Het boek ademt een soort stille wanhoop: een gevoel dat de geschiedenis zich maar blijft herhalen.
De Russische geschiedenis ís fascinerend, maar vergeleken met Rutherfurds Londen miste ik variatie in toon en thematiek: Door de eeuwen heen verandert er opvallend weinig in de maatschappelijke verhoudingen: de boeren blijven arm en onderworpen, de adel leeft in angst voor verlies van macht en bezit, en tsaren raken gefrustreerd door hun onvermogen het immense rijk echt te controleren, terwijl ze het toch blijven proberen uit te breiden, ten koste van haar inwoners.

Ik houd van historische romans. Ik ben nieuwsgierig naar historische gebeurtenissen (ook in relatie tot het heden), naar de gebruiken, sfeer en leefwereld van mensen in vroegere tijden, over de gehele wereld. Omdat ik Londen een fantastisch boek vond, stond Rusland ook op mijn leeslijst. Het is een indrukwekkend en boeiend, maar traag boek. De historische opbouw is knap gedaan, maar desondanks voelde ik weinig band met de personages; ze bleven oppervlakkig en op afstand.