Raakt tot in de ziel

Soms lees je een boek dat je af en toe even moet wegleggen. Niet omdat het slecht is, maar omdat het je raakt. Tot in je ziel. Zo’n boek is De tafel van Tarzan.
Het eerste hoofdstuk in dit verhaal begint met een heftige gebeurtenis die niet expliciet verteld wordt maar die wel meteen de toon zet: “Ik ben de zoon die alles oplost.”
Het hoofdstuk daarna is voor de vader gereserveerd en daarna volgen zoon en vader elkaar steeds op. In het begin begreep ik niet wat de bedoeling was. Waren dit brieven aan elkaar, overdenkingen over elkaar of wat? Hoewel dat alles behalve duidelijk werd in het begin, gaf het vreemd genoeg wel meteen een prachtig beeld van het onvermogen dat vader en zoon hadden om elkaar te zien en te horen.
Wat volgt zijn ruim dertig korte hoofdstukken waarin op schrijnende en indringende manier het niet functioneren van een gezin wordt neergezet.
De moeder – Mama – zit in haar stoel, kijkt tv, graait af en toe in een grote boodschappentas naast haar stoel waarin zakken chips wachten op haar handen. Mama heeft totaal geen oog (en geen oor, laat staan een stem) voor zowel haar man als haar zoon. De vader, haar man zorgt voor het huishouden en brengt haar precies voordat haar favoriete soap begint een kopje koffie. Af en toe kan hij de ellende van zich afpraten bij buurman Albert, die hem altijd één whiskey schenkt. De zoon Robert wordt door zijn ouders niet gezien, laat staan gehoord. Hij vindt troost bij de buurkat Tarzan. Vader is vooral met zijn eigen ellende bezig en wentelt zich steeds vaker in zelfmedelijden terwijl hij zich keer op keer door zijn vrouw laat uitschelden en vernederen.
Naarmate het verhaal vordert treedt de duisternis en de grimmigheid steeds meer op de voorgrond. Hoewel ik als lezer misschien in het eerste begin nog iets van medeleven kon opbrengen voor de vader, vervloog dat volledig in de rest van het verhaal.
De psychische verwaarlozing van de zoon raakte me vol in mijn hart. Een uiterst pijnlijk voorbeeld is wanneer Robert op zijn kamer wacht tot hij zou worden geroepen voor het avondeten. Hij zat daar na het maken van zijn huiswerk. Van half vier tot kwart voor negen. “Etenstijd was vanzelf voorbij gegaan. Toen ging ik naar bed. ’s Ochtends zei niemand wat. Toch bleef ik verwachten dat mijn naam genoemd werd. Dat iemand mij zocht.”
Eén keer schijnen ze wel aan hem te denken, omdat hij nog steeds in zijn bed plast. De oplossing is Joop die speciale krachten schijnt te hebben. De eerste keer komt Joop bij hun thuis, daarna moet de jongen 1x in de week naar hem toe gaan. Zonder zijn ouders. Dan blijkt Joop niet alleen van alcohol te houden. Niet lang na de introductie van Joop sterft deze verhaallijn een stille dood zonder dat je als lezer weet wat dit met Robert heeft gedaan.
Is er dan geen enkel lichtpuntje voor de jonge Robert? Ja, gelukkig is daar zijn oma, realistisch en praktisch, die hem altijd ziet en hoort, die van hem houdt en hij van haar. Robert pakt zijn koffer met al zijn schoolspullen, roep Tarzan en loopt de paar straten naar zijn oma die hem en de kat in huis neemt. Maar dan wordt oma ziek. En dan Tarzan.

De laatste hoofdstukken grijpen mijn keel nog dichter. Jammer vind ik het dat het (geestelijk) mishandelde kind zo rolbevestigend wordt neergezet in het laatste hoofdstuk (bij veel hulpverleners bestaat nog steeds het vooroordeel dat wanneer er als kind nooit van je gehouden is, je later niet in staat zult zijn van een ander te houden, zelf ook gaat mishandelen). Sterker had ik het gevonden wanneer Robert boven de ouders was uitgestegen, maar dan was hij een antiheld geworden en wie weet was dat niet de bedoeling van de auteur. Dit gezegd hebbende laat onverlet dat dit verhaal gelezen moet worden. Dat ik hoop dat een goede uitgeverij dit verhaal zal oppikken en samen met de auteur gaat schaven om het op te krikken naar nog hogere regionen. Dat verdient dit verhaal.