Een meeslepende roadtrip!

Een indrukwekkende roadtrip door Mexico, van de grensstreek tot in het zuiden, beleefd en verteld door Paul Theroux, en een meeslepende vertelstijl waardoor je jezelf als het ware langs hem op pad waant. Hij neemt je mee op reis, de cultuur en geschiedenis in van een land waar we uiteindelijk bar weinig van blijken te weten.

Paul Theroux begint het eerste deel van zijn boek met de ‘Recente geschiedenis van alle tumult en de algehele situatie in Mexico’, zaken waar we van ver of dichtbij al eens gehoord hebben, maar waar ikzelf alvast me toch minder bewust van was dan ik dacht.

Hij rijdt van de westkust naar de oostkust, langs de grens tussen de VS en Mexico, waarbij hij meermaals de grens oversteekt. Hierdoor toont hij de contrasten aan tussen beide landen, en de vaak schrijnende toestanden langs de grens, waar ‘de kartels, die onze zwakheden kennen, vechten om de heerschappij over de grens’.

In het tweede deel bezoekt hij Mexico-Stad, een aparte wereld binnen de rest van het land.
In het derde deel zakt hij af naar het zuiden, waar hij Oaxaca bezoekt, de streek die ‘weerstand heeft geboden aan de verleiding van de modernisering en het culturele erfgoed wordt er naar waarde geschat en in ere gehouden.’ In dit deel is vooral zijn relaas over zijn Spaanse lessen zalig om te lezen, en op momenten zelfs hilarisch.
In het vierde deel tenslotte trekt hij nog verder het zuiden in, waar de situatie mogelijk nog schrijnender is. In het vijfde, en korte, deel vat hij de terugweg aan, waar hij met een aantal anekdotes zijn ervaring mooi afrondt.

Om zijn samenvatting van Mexico te geven: ‘Het noorden van Mexico ligt in de wrede, pesterige slagschaduw van Amerika... Mexico-Stad, in het midden van het land, is een natie op zich... maar het zuiden van Mexico, de armste regio, is een wereld op zich, geworteld in het verre verleden.’

Waar de meesten onder ons Mexico kennen als een land met een aantal mooie toeristische bezienswaardigheden (ik pleit zelf ook schuldig) reist Paul Theroux af naar het échte Mexico en legt hij de pijnpunten bloot. De armoede, obstakels (die ‘variëren van massamoord via ernstige ontberingen tot alledaagse ergernissen’), de criminaliteit, de corruptie, de georganiseerde misdaad, de drugskartels, verdwijningen, omkoperij en steekpenningen (waaraan Paul Theroux zelf ook niet ontsnapt). Vooral geen rozengeur en maneschijn.

‘Dit is Mundo Mexico, de vlakte der slangen, waar de burgers worden genegeerd door de overheid, waar de arbeiders worden onderbetaald en uitgebuit, de leraren gekleineerd en bijna alle stedelingen op elkaars lip zitten. Toch maken de mensen er het beste van.’

Dus toch ook: het zoeken naar bescherming of bemiddeling in rituelen, de gastvrijheid, de gelijkgestemdheid vol wederzijds medeleven, de harmonie in de wanorde, en ondanks alles een samenleving die er het beste van probeert te maken.

Paul Theroux is op geen enkel moment belerend of betweterig, maar zijn kennis en opzoekingswerk zijn indrukwekkend, waardoor je enorm veel bijleert. Hij maakt iets mee, weidt uit over dat stukje geschiedenis of achtergrond, en trekt weer verder.

Ook staan er veel literaire referenties in het boek, voor informatie over bepaalde feiten, maar ook naar boeken waarvoor de schrijvers inspiratie vonden in Mexico.
Het hoofdstuk over de Mexicaanse literatuur (‘Mexicanen over Mexico’) vond ik persoonlijk een van de mindere hoofdstukken (al begrijp ik dat het in het boek staat), maar de andere referenties stoorden nooit, omdat ze mooi in het verhaal verweven werden.

De rode leidraad in het boek is de migratie naar de VS. Overal waar hij komt, aan de grens, in de hoofdstad, in het zuiden, komt hij mensen tegen die in de VS zijn geweest, of die er naartoe willen. Niet noodzakelijk om een nieuw leven op te bouwen, maar om daar genoeg te kunnen verdienen op hun familie in Mexico te kunnen ondersteunen. Hiervoor riskeren ze letterlijk hun leven, en de verhalen die deze mensen vertellen zijn vaak ongelofelijk.

Dit is geen toeristische gids, integendeel. Paul Theroux geeft zelf ook toe dat hij ‘nooit zo ver had kunnen komen in dit land, dat ik er nooit zo diep in had kunnen doordringen, letterlijk en figuurlijk, als ik niet geholpen was door Mexicaanse vrienden.’ Een roadtrip die je dus niet zomaar even nadoet. En daarom des te bijzonderder dat je er op deze manier, door het lezen, toch bij kunt zijn.

Enorm van genoten, een aanrader!

(en als ik dan toch één minpuntje mag noemen, dan is dat het ontbreken van een kaart waar alle plaatsen op staan die hij heeft aangedaan, dat had het helemaal af gemaakt!)