Lezersrecensie
‘Het zijn nog steeds dezelfde mensen’
zegt de oude astmapatiënt aan het eind van het boek tegen dokter Bernard Rieux, terwijl hij onverstoorbaar zijn erwten overhevelt…
Ik heb voor de zoveelste maal “La Peste” gelezen en werd voor de zoveelste keer omvergeblazen door deze sublieme auteur die op een absurde manier om het leven kwam door een auto-ongeluk. Hij kon met zijn uitgever, Gallimard, meerijden… Hij had al een treinkaartje gekocht… Deze tragische, onvoorziene dood illustreert misschien wel voor 100% zijn filosofie over de absurditeit van het leven.
Plaats van handeling: Oran (Algerije) in de jaren 40, waarschijnlijk tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Dokter RIEUX is de eerste die een dode rat ziet liggen op de overloop voor zijn spreekkamer. De oude conciërge Michel denkt nog aan een kwajongensstreek… maar niets is minder waar.
Een geheimzinnige ziekte roeit eerst alle ratten in de stad uit en dan zijn de mensen aan de beurt. Conciërge Michel is de eerste die sterft onder afschuwelijke omstandigheden. Eerst ontkent het stadsbestuur nog de ernstige situatie (vooral geen onrust zaaien onder de bevolking..) maar moet dan toch drastische maatregelen gaan nemen om Oran compleet te isoleren van de rest van de wereld. Oran wordt één grote gevangenis met poortwachters. Niemand komt er meer in of mag er meer uit. Veel mensen schikken zich in hun lot, anderen komen in opstand, anderen proberen snel de stad te verlaten en hebben daar veel geld voor over en weer anderen profiteren van deze voor hen gunstige situatie en zetten een zwarte markt op. De mens laat zijn ware gezicht zien.
Eigenlijk komt de ziekte, De Pest, op de tweede plaats en staan vooral de verschillende reacties van de mensen centraal. Camus toont vooral hun onverschilligheid. Cijfers zijn belangrijk, hoeveel slachtoffers…, totdat er een familielid besmet is. De ziekte wordt pas belangrijk wanneer hij letterlijk het huisgezin binnenkomt. En dan is er het thema vriendschap! Uitleg overbodig.
DOKTER BERNARD RIEUX, een bescheiden man en de stoïcijnse verteller van deze kroniek, laat de lezer heel objectief het afschuwelijke ziekteproces zien en toont de vele afwijkingen van de slachtoffers en de manier hoe zij ermee omgaan. Rieux lijkt er zelfs begrip voor te hebben, hoewel hij dit zelden toont. Op geen enkel moment is hij fatalistisch. De gezondheid van zijn stadsgenoten staat steeds voorop. Hij blijft onvermoeibaar strijden tegen de ziekte, op het absurde af, tegen beter weten in. Hoewel hij toch zelf, in zijn persoonlijk leven ook tragiek kent, laat hij zijn persoonlijke gevoelens niet zien. Herkenbaar is hier het humanisme van Camus. Ook herkenbaar in het verhaal is zijn atheïsme. Rieux is een held zonder God…
Wat is een mens alleen tegenover zo’n ramp die zonder aanziens des persoons slachtoffers maakt? De dood is gelijk voor iedereen.
Wat blijft er voor Rieux over? Onwillekeurig denk je, als lezer, welke weg zou ik zelf kiezen bij een dergelijke ramp? Zou ik ook de weg van het verzet kiezen, net als Rieux en zijn vriend Tarrou en nog een paar andere met namen genoemde personen? Zij krijgen in deze roman een gezicht, men leest hun gedachten, hun filosofieën; de epidemie heeft geen gezicht.
De Pest staat in dit boek symbool voor het nazisme en de tweede wereldoorlog, hoewel nergens expliciet zo genoemd. Denk aan de voedselrantsoenen, het confiskeren van gebouwen en huizen, de zwarte markt, de avondklok, de gevangenkampen, het konvooi naar de ovens voor de lijkverbrandingen, de massagraven, zelfs de luidspreker in het stadion waar de familieleden van pestlijders in quarantaine moeten blijven, herinnert aan de Razzia van het Vel d’Hiv in 1942 waar de joodse slachtoffers werden bijeengedreven en waaruit de deportaties plaatsvonden.
Een kroniek dus. Objectief! De verteller toont alleen maar de vele verschrikkingen, geeft letterlijke gesprekken en geruchten weer en de lezer krijgt daardoor een uniek beeld. De vele uitgebreide beschrijvingen van de natuur en de straten van Oran en niet te vergeten van de meedogenloze zon en hitte completeren dit beeld. Als lezer ben je a.h.w. in Oran en loop je met Rieux en Tarrou mee.
Rieux wordt bijgestaan door zijn vriend TARROU, een beetje een raadselachtige man, een vreemdeling, die aan het eind van het boek vertelt wie hij werkelijk is. Hij assisteert Rieux bij zijn bezoeken aan patiënten thuis en in de ziekenhuizen, structureert de hulp die nog geboden kan worden, is zijn chauffeur en blijkt ook (!) aantekeningen te maken. Deze zijn minder objectief. Ik zie in dit duo eigenlijk één man. Het alter ego van Rieux, hij is misschien zelfs wel zijn geweten.
Dan is er RAMBERT, de journalist, egoïstisch en ongeduldig, die op alle mogelijke manieren de stad uit probeert te komen om zijn geliefde weer in zijn armen te kunnen sluiten. En dan, op het “moment suprême”…. (Geen spoiler…!)
COTTARD, die eerst voor zelfmoord kiest om voor hem moverende redenen, maar gered wordt door zijn buurman Grand. Cottard beziet daarna De Pest alleen nog van de lucratieve kant.
GRAND, een trieste, bijna tandeloze man, maar die toch een heldere kijk op de wereld en op zijn eigen tekortkomingen heeft, wanneer het hem trouwens lukt om uit zijn woorden te komen…. Hij schrijft een boek over zijn ex-vrouw, maar de eerste zin schijnt hem te blokkeren.
En dan is er uiteraard PATER PANELOUX met zijn twee preken als belangrijke manifestaties. Hij accentueert het geloof in God, deze ramp loutert de mens en toont de weg naar de verlossing. Totdat hij getuige is van de dood van een kind. Heeft God dit gewild?
CASTEL, de oude dokter die meteen de juiste diagnose stelt bij het zien van het eerste pestslachtoffer en uiteindelijk efficiënt is in het maken van het serum om De Pest te bestrijden.
Een van de leuke bijfiguren is de oude man die de vele poezen voor zijn deur vanaf zijn balkon pest…
En de vrouw? Tja…. Lees zelf maar….
Het boek leest als een echte pageturner. Een geslaagde combinatie van fictie en filosofie. Het laat je regelmatig nadenken over de diverse filosofieën, denkwijzen en gedragingen van de diverse personen die we tegenkomen. Vooral van het laatste hoofdstuk, de laatste bladzijde krijg je echt kippenvel. Camus legt uit hoe we De Pest moeten begrijpen. En dan kom ik uit bij de titel van deze recensie: ‘HET ZIJN NOG STEEDS DEZELFDE MENSEN’
Een essentieel boek uit het werk van Albert Camus waarvoor hij uiteindelijk in 1957 de Nobelprijs voor de Literatuur heeft ontvangen. De Pest is, naar mijn persoonlijke mening, het beste boek aller tijden en verdient het om nog vaak gelezen en herlezen te worden.
Januari 2020 - In ’t Frans gelezen: Folio – nr 42 – mars 1985
Wil
Ik heb voor de zoveelste maal “La Peste” gelezen en werd voor de zoveelste keer omvergeblazen door deze sublieme auteur die op een absurde manier om het leven kwam door een auto-ongeluk. Hij kon met zijn uitgever, Gallimard, meerijden… Hij had al een treinkaartje gekocht… Deze tragische, onvoorziene dood illustreert misschien wel voor 100% zijn filosofie over de absurditeit van het leven.
Plaats van handeling: Oran (Algerije) in de jaren 40, waarschijnlijk tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Dokter RIEUX is de eerste die een dode rat ziet liggen op de overloop voor zijn spreekkamer. De oude conciërge Michel denkt nog aan een kwajongensstreek… maar niets is minder waar.
Een geheimzinnige ziekte roeit eerst alle ratten in de stad uit en dan zijn de mensen aan de beurt. Conciërge Michel is de eerste die sterft onder afschuwelijke omstandigheden. Eerst ontkent het stadsbestuur nog de ernstige situatie (vooral geen onrust zaaien onder de bevolking..) maar moet dan toch drastische maatregelen gaan nemen om Oran compleet te isoleren van de rest van de wereld. Oran wordt één grote gevangenis met poortwachters. Niemand komt er meer in of mag er meer uit. Veel mensen schikken zich in hun lot, anderen komen in opstand, anderen proberen snel de stad te verlaten en hebben daar veel geld voor over en weer anderen profiteren van deze voor hen gunstige situatie en zetten een zwarte markt op. De mens laat zijn ware gezicht zien.
Eigenlijk komt de ziekte, De Pest, op de tweede plaats en staan vooral de verschillende reacties van de mensen centraal. Camus toont vooral hun onverschilligheid. Cijfers zijn belangrijk, hoeveel slachtoffers…, totdat er een familielid besmet is. De ziekte wordt pas belangrijk wanneer hij letterlijk het huisgezin binnenkomt. En dan is er het thema vriendschap! Uitleg overbodig.
DOKTER BERNARD RIEUX, een bescheiden man en de stoïcijnse verteller van deze kroniek, laat de lezer heel objectief het afschuwelijke ziekteproces zien en toont de vele afwijkingen van de slachtoffers en de manier hoe zij ermee omgaan. Rieux lijkt er zelfs begrip voor te hebben, hoewel hij dit zelden toont. Op geen enkel moment is hij fatalistisch. De gezondheid van zijn stadsgenoten staat steeds voorop. Hij blijft onvermoeibaar strijden tegen de ziekte, op het absurde af, tegen beter weten in. Hoewel hij toch zelf, in zijn persoonlijk leven ook tragiek kent, laat hij zijn persoonlijke gevoelens niet zien. Herkenbaar is hier het humanisme van Camus. Ook herkenbaar in het verhaal is zijn atheïsme. Rieux is een held zonder God…
Wat is een mens alleen tegenover zo’n ramp die zonder aanziens des persoons slachtoffers maakt? De dood is gelijk voor iedereen.
Wat blijft er voor Rieux over? Onwillekeurig denk je, als lezer, welke weg zou ik zelf kiezen bij een dergelijke ramp? Zou ik ook de weg van het verzet kiezen, net als Rieux en zijn vriend Tarrou en nog een paar andere met namen genoemde personen? Zij krijgen in deze roman een gezicht, men leest hun gedachten, hun filosofieën; de epidemie heeft geen gezicht.
De Pest staat in dit boek symbool voor het nazisme en de tweede wereldoorlog, hoewel nergens expliciet zo genoemd. Denk aan de voedselrantsoenen, het confiskeren van gebouwen en huizen, de zwarte markt, de avondklok, de gevangenkampen, het konvooi naar de ovens voor de lijkverbrandingen, de massagraven, zelfs de luidspreker in het stadion waar de familieleden van pestlijders in quarantaine moeten blijven, herinnert aan de Razzia van het Vel d’Hiv in 1942 waar de joodse slachtoffers werden bijeengedreven en waaruit de deportaties plaatsvonden.
Een kroniek dus. Objectief! De verteller toont alleen maar de vele verschrikkingen, geeft letterlijke gesprekken en geruchten weer en de lezer krijgt daardoor een uniek beeld. De vele uitgebreide beschrijvingen van de natuur en de straten van Oran en niet te vergeten van de meedogenloze zon en hitte completeren dit beeld. Als lezer ben je a.h.w. in Oran en loop je met Rieux en Tarrou mee.
Rieux wordt bijgestaan door zijn vriend TARROU, een beetje een raadselachtige man, een vreemdeling, die aan het eind van het boek vertelt wie hij werkelijk is. Hij assisteert Rieux bij zijn bezoeken aan patiënten thuis en in de ziekenhuizen, structureert de hulp die nog geboden kan worden, is zijn chauffeur en blijkt ook (!) aantekeningen te maken. Deze zijn minder objectief. Ik zie in dit duo eigenlijk één man. Het alter ego van Rieux, hij is misschien zelfs wel zijn geweten.
Dan is er RAMBERT, de journalist, egoïstisch en ongeduldig, die op alle mogelijke manieren de stad uit probeert te komen om zijn geliefde weer in zijn armen te kunnen sluiten. En dan, op het “moment suprême”…. (Geen spoiler…!)
COTTARD, die eerst voor zelfmoord kiest om voor hem moverende redenen, maar gered wordt door zijn buurman Grand. Cottard beziet daarna De Pest alleen nog van de lucratieve kant.
GRAND, een trieste, bijna tandeloze man, maar die toch een heldere kijk op de wereld en op zijn eigen tekortkomingen heeft, wanneer het hem trouwens lukt om uit zijn woorden te komen…. Hij schrijft een boek over zijn ex-vrouw, maar de eerste zin schijnt hem te blokkeren.
En dan is er uiteraard PATER PANELOUX met zijn twee preken als belangrijke manifestaties. Hij accentueert het geloof in God, deze ramp loutert de mens en toont de weg naar de verlossing. Totdat hij getuige is van de dood van een kind. Heeft God dit gewild?
CASTEL, de oude dokter die meteen de juiste diagnose stelt bij het zien van het eerste pestslachtoffer en uiteindelijk efficiënt is in het maken van het serum om De Pest te bestrijden.
Een van de leuke bijfiguren is de oude man die de vele poezen voor zijn deur vanaf zijn balkon pest…
En de vrouw? Tja…. Lees zelf maar….
Het boek leest als een echte pageturner. Een geslaagde combinatie van fictie en filosofie. Het laat je regelmatig nadenken over de diverse filosofieën, denkwijzen en gedragingen van de diverse personen die we tegenkomen. Vooral van het laatste hoofdstuk, de laatste bladzijde krijg je echt kippenvel. Camus legt uit hoe we De Pest moeten begrijpen. En dan kom ik uit bij de titel van deze recensie: ‘HET ZIJN NOG STEEDS DEZELFDE MENSEN’
Een essentieel boek uit het werk van Albert Camus waarvoor hij uiteindelijk in 1957 de Nobelprijs voor de Literatuur heeft ontvangen. De Pest is, naar mijn persoonlijke mening, het beste boek aller tijden en verdient het om nog vaak gelezen en herlezen te worden.
Januari 2020 - In ’t Frans gelezen: Folio – nr 42 – mars 1985
Wil
21
7
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Wil
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
