Het leven in al zijn eenvoud

Een heel leven heb ik gelezen voor de leesclub, waarvoor ik me deze zomer ingeschreven heb. Ik kende het niet en ik was blij dat het een dun boekje was om te beginnen, want de rest van het jaar gaan we dikke kleppers van rond de 500 pagina’s lezen. Een heel leven is geschreven door Robert Seethaler, waarvoor hij genomineerd werd voor de Man Booker Prize 2016 en hij won de Buchpreis der Wiener Wirtschaft 2016, een Oostenrijkse literatuurprijs.

Andreas Egger heeft als klein kind al veel ongeluk in het leven. Zijn moeder liet het leven en hij werd achtergelaten bij zijn oom, die hem bij het minste dat hij verkeerd deed afranselde tot op de dag dat Andreas besluit om daar weg te gaan. Hij zoekt een plaats om te wonen en dan leert hij Marie, de liefde van zijn leven, kennen. Hij zoekt werk en vraagt haar ten huwelijk. Alles loopt goed tot op de dag dat het noodlot toeslaat.

Uit het verhaal blijkt snel dat Andreas vooral een doener is dan een denker. Hij stelt weinig vragen bij alles wat er gebeurt in zijn leven en lijkt alles zijn gang te laten gaan, maar hij is een harde en trouwe werker die zijn weg in het leven vindt. Het is een klein, maar fijn roman, dat dus vertelt over een gewone man, die de grote gebeurtenissen in de wereld aan zich laat voorbij passeren. Zo neemt hij wel deel aan de wereldoorlog, maar ik heb mij als lezer continu afgevraagd of hij wel begreep waar de Tweede Wereldoorlog voor stond en of hij begreep wie Hitler precies was, want dat wordt nergens duidelijk gemaakt in het verhaal. Zoals ik al eerder schreef, is Andreas vooral een doener in plaats van een denker en ik denk dat deze situatie dit toch wel aantoont. Ondanks het feit dat hij weinig onderneemt in zijn leven, neemt hij hier en daar wel het hef in handen, zoals wanneer hij wegtrekt bij zijn oom.

Andreas wordt in zijn leven ook veel met de dood geconfronteerd. Zo sterft zijn moeder wanneer hij nog jong is, een werkmaat sterft tijdens het werk en ook zijn dierbare Marie vindt de dood in het verhaal. In het boek wordt ook de huidige visie op de dood duidelijk weergegeven, wanneer Andreas de geitenhoeder Geitenhannes probeert te helpen:
‘Waar wil je liggen, Andreas Egger?’
‘Hè?’
‘In welke aarde wil je begraven worden?’
‘Weet ik niet’, zei Egger. Over die vraag had hij nog nooit nagedacht en eigenlijk was het naar zijn idee ook niet de moeite waard tijd en gedachten aan dat soort dingen te verdoen. ‘De aarde is de aarde en het is om het even waar je ligt.’
‘Misschien is dat om het even, zoals alles aan het eind om het even is,’ hoorde hij Geitenhannes fluisteren. ‘Maar er is een kou. Een koude die je botten verteert. En je ziel.’
‘Je ziel ook?’ vroeg Egger, terwijl er opeens een huivering over zijn ruggengraat liep.
‘Vooral je ziel!’ antwoordde Geitenhannes. Hij had zijn hoofd nu zo ver mogelijk boven de rand van het rek uitgestoken en staarde naar de muur van mist en vallende sneeuw. ‘Je ziel en je botten en je geest en alles waar je je hele leven lang aan verknocht was en in hebt geloofd. De eeuwige kou verteert alles. Zo staat het geschreven, want zo is het me verteld. De dood baart nieuw leven, zeggen de mensen. Maar de mensen zijn nog stommer dan de stomste geit. Ik zeg: de dood baart helemaal niets! De dood is de Koude Vrouw.’
‘De… wat?’
‘De Koude Vrouw’, zei Geitenhannes nog eens. ‘Ze loopt over de berg en sluipt door het dal. Ze komt wanneer ze wil en haalt wat ze nodig heeft. Ze heeft geen gezicht en geen stem. De Koude Vrouw komt en neemt en gaat. Dat is alles. In het voorbijgaan grijpt ze je en neemt je mee en stopt je ergens in een gat. En in het laatste stuk hemel dat je ziet voordat ze het gat voorgoed dichtgooien, komt ze nog eens kijken en haar adem strijkt langs je gezicht. En alles wat je dan nog rest, is duisternis. En kou.’

Deze visie wordt verder in het boek nog eens herhaald:
‘Het is toch wat, dat verrekte sterven’, zei hij. ‘Mettertijd wordt alles gewoon steeds minder. Bij de een gaat het snel, bij de ander kan het een tijdje duren. Vanaf je geboorte verlies je het ene na het andere: eerst een teen, dan een arm, eerst een tand, dan je gebit, eerst een herinnering, dan je hele geheugen, enzovoorts, enzovoorts, tot er op een gegeven moment niets meer overblijft. Dan smijten ze je laatste restanten in een gat, gooien het dicht en klaar.’
‘En dan komt er een kou,’ zei Egger. ‘Een kou die je ziel verteert.’ De oude man keek hem aan. Toen vertrok hij zijn mond en spuwde vlak langs zijn pijpensteel op de geniepige splinter van de bergden die Grollerers bloed aan zijn randen had. ‘Larie. Er zal helemaal niks zijn, geen kou en al helemaal geen ziel. Dood is dood en daarmee basta. Daarna is er niets meer, ook geen Lieve Heer. Want als er een Lieve Heer was, zou dat hemelrijk van hem niet zo verduiveld ver weg zijn!’

Ik heb het boekje zeer graag gelezen, want het gaat over een man in al zijn eenvoud. Het is een heel mooi boekje. Echt een aanrader!

Tot slot heb ik ook nog een mooi citaat gelezen, dat ik jullie niet wil ontnemen:
‘Je kunt een man zijn uren afkopen, je kunt hem zijn dagen ontstelen of hem zijn hele leven wegroven. Maar niemand kan een man ook maar een enkel ogenblik afpakken. Zo zit dat, en laat me nu met rust!’