Niet geheel geslaagd 'meta'-boek

‘HhhH’ staat voor ‘Himmler’s hersenen heten Heydrich’, hetgeen meteen verraadt waar het over gaat: Reinhard ‘het blonde beest’ Heydrich, misschien wel de ergste van alle nazi-kopstukken die samen met zijn onderdaan Eichmann aan de basis stond van één van de absolute dieptepunten van de menselijke beschaving: de holocaust. Hoe dan ook een interessante man dus, waar Philip Kerr in zijn meesterlijke ‘Prague Fatale’ ook al eerder aanstekelijk over schreef.

De Franse schrijver Binet concentreert zich vooral op de moordaanslag die op Heydrich beraamd wordt, ‘Operatie Antropoid’ geheten (zie hier een veel klinkender naam voor het boek, maar goed). Hij beperkt zich echter niet tot het schrijven van een geschiedenisboek, maar schrijft ook over het schrijven van dit geschiedenisboek. Een boek op meta-niveau dus. Het deed mij denken aan ‘Flaubert’s papegaai’ van Julian Barnes, dat niet alleen een biografie was van de beroemde schrijver, maar ook een commentaar was op biografieën in het algemeen.

Dat kunstje voert Binet hier dus ook uit, maar helaas wel in een minder geslaagde uitvoering. Was Barnes’ metaboek juist zo goed omdat hij de persoonlijke problemen van de verteller deel liet uitmaken van de verhaallijn, Binet komt hier niet echt aan toe, hij vertelt alleen ergens dat zijn obsessieve zoektocht naar het verhaal over Heydrich’s dood de relatie met zijn vriendin Natascha onder spanning brengt. Maar voor de rest weet hij hier weinig aan toe te voegen, en hierdoor zijn die ‘meta’-uitstapjes eerder hinderlijke onderbrekingen dan dat ze iets toevoegen. Nee, goed beschouwd lijkt Binet’s werkje dan eigenlijk nog meer op een Geert Mak, met de manier waarop het verhaal van de hak op de tak springt en door de talloze vrijelijke associaties die worden maakt.

De kern van het boek wordt intussen gevormd door de precieze toedracht van Heydrichs moord, waarover heel uitgebreid als een spannende thriller wordt verhaald. Dat is op zich best goed gedaan, maar ook niet heel bijzonder. Bovendien blijft bizar genoeg onduidelijk wie nu echt die dodelijke kogel heeft afgevuurd. Niet het duo Gabcik/Kubis (die de geschiedenis ingaan als de moordenaars van Heydrich) in ieder geval, want Gabcik’s stengun blokkeert en Kubis gooit alleen een bom. De scene waarmee het boek afsluit is eigenlijk ook veel interessanter: hoe de Gabcik, Kubis en kornuiten uiteindelijk worden opgespoord, zich verschanzen in een kerk en zich doodvechten tegen een legertje van 700 SS’ers. Bloedstollend…

Concluderend: dit boek was zeer zeker vermakelijk door de boeiende materie, maar ‘subliem’ zoals de Volkskrant jubelt op de achterflap? Nou… nee.