Omdat het kan!

Torill Kornfeldt is een Zweedse wetenschapsjournaliste, podcasthost en ze geeft lezingen over biologie en biotechniek. Ze heeft onder andere op de wetenschapsredactie van de Zweedse publieke omroep gewerkt en op de wetenschapsredactie van een grote ochtendkrant. Kornfeldt is ervan overtuigd dat de revolutie die zich op dit moment in de biotechniek en gentechnologie voltrekt de wereld net zo zal veranderen als de digitale revolutie. De terugkeer van de mammoet is haar debuut.

Over de hele wereld zijn wetenschappers druk bezig om uitgestorven dier- en plantensoorten weer ‘tot leven te wekken’. De wetenschappelijke technieken die dit (eventueel) mogelijk zullen maken ontwikkelen zich in een razendsnel tempo en elke dag wordt er wel een belangrijke ontdekking gedaan. De weg van deze doelstellingen verloopt niet zonder slag of stoot en sommige van de wetenschappers die hier aan het woord komen, hebben al veel teleurstellingen achter de rug. Ze bekritiseren elkaar en hun werk, maar toch moeten ze samenwerken als ze hun dromen willen verwezenlijken. Want dat zijn het stuk voor stuk: dromen. Elke wetenschapper heeft zijn eigen verhaal en beschouwt het terughalen van een uitgestorven diersoort vaak als zijn levenswerk.

'Dit is een project dat wordt voortgedreven door nieuwsgierigheid, engagement en de wens het onmogelijke te bereiken. Dat zijn fantastische drijfveren en tijdens mijn onderzoek vond ik het engagement van de onderzoekers het meest hartverwarmend.' 

Elk hoofdstuk van De terugkeer van de mammoet neemt je mee naar een andere plaats, een andere wetenschapper en de daarbij horende dier- of plantensoort. Toch blijft het thema ethiek als een rode draad door het hele boek lopen. Wat kan er fout gaan? Waarom willen we deze uitgestorven soorten weer tot leven wekken? Wat als het resultaat niet voldoet aan de verwachtingen? Dit boek roept bij de lezer veel vragen op en dat is ook de vermoedelijke insteek van Kornfeldt. Ze wil het hele plaatje laten zien, en niet alleen wat elke wetenschapper afzonderlijk ziet.

Het gaat niet alleen om de uitgestorven soorten opnieuw op aarde te laten rondscharrelen, maar om het behoud van biodiversiteit en misschien worden er onderweg wel nieuwe soorten gecreëerd. Sommige diersoorten kúnnen geen nieuw leven ingeblazen worden, want ook hun oorspronkelijke leefmilieu is veranderd. Waar zouden de dieren dan heen moeten? Die vraag houdt veel mensen, die in contact komen met deze projecten, ook bezig. Er worden ook veel kritische vragen afgevuurd. Waarom denkt de mens dat hij voor God moet spelen? Wat geeft ons het recht om met het DNA van dieren te experimenteren? Ook al doen we dat dan met de beste bedoelingen.

De terugkeer van de mammoet is verschenen in 2016 en dat betekent dat sommige projecten die in het boek aan bod komen momenteel al in een ander (verdergevorderd?) stadium verkeren. Dat maakt het ook moeilijk voor de auteur. Want hoe schrijf je een boek dat correct is in een wereld die zo snel ontwikkelt? Door de projecten op een menselijke manier te belichten, zodat het geheel meer voelt als een verhaal. Dat is in ieder geval hoe je dit boek ervaart als lezer.

Kornfeldt gebruikt de laatste 28 bladzijden van haar boek om de lezer van nog meer leesvoer te voorzien. Wetenschappelijke artikelen met betrekking tot de projecten in het boek, weetjes over de mammoet en nog veel meer, komen hierbij aan bod. Je kan je als lezer zo ver onderdompelen in deze materie als je zelf wil.

De terugkeer van de mammoet is een mooi boek voor wie houdt van wetenschap en alles wat leeft, voor wie ethische discussies een saaie avond kunnen vullen of voor wie zich helemaal nostalgisch voelt worden bij het terugdenken aan uitgestorven dieren. Kornfeldt schrijft eerlijk en open, als een observator die toch stiekem de eigen mening niet altijd in bedwang kan houden. Het thema is zwaar, maar wordt op een luchtige manier toch overzichtelijk gemaakt voor de ‘gewone’ mensen onder ons.

'Wanneer ik aan mijn vrienden die geen wetenschapper zijn vraag waarom ze denken dat iemand een mammoet opnieuw tot leven wil wekken, is het antwoord onmiddellijk : "Omdat het kan!"'